کیسه‌های کوچک واقع در محدوده مفصلی که حرکت استخوان، تاندون و ماهیچه‌ها را در کنار هم تسهیل می‌کند بورس نام دارد. این کیسه‌ها گاهی اوقات تحت تأثیر بیماری‌های روماتیسمی، عفونت، ضربه و فشار بیش از اندازه به مفصل دچار التهاب می‌شوند. این عارضه در اصطلاح پزشکی بورسیت نام دارد. التهاب بورس در زانو، لگن، شانه و آرنج بسیار رایج است. به همین دلیل این مقاله به بررسی علائم و چگونگی بروز عارضه مذکور در این نواحی اختصاص دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه تشخیص و درمان التهاب بورس ما را تا پایان مقاله همراهی کنید.
بورسیت چیست؟
بورس کیسه‌های کوچک پر شده از مایع سینوویال است که بین دو بافت مختلف قرار می‌گیرد؛ به‌عنوان‌مثال می‌توان به قرارگیری کیسه‌ها بین دو ماهیچه یا ماهیچه و استخوان اشاره کرد. این ماده از جنس پروتئین و کلاژن است و توسط سلول‌های پوشاننده کیسه (سینوویال) تولید می‌شود. کارکرد این کیسه‌ها ایجاد سطح لغزنده و کاهش اصطکاک بین آنها و حرکت آسان بخش‌های مختلف در کنار هم است. گاهی اوقات کیسه‌های بورس به دلایل مختلف دچار التهاب و تورم می‌شوند. این عارضه در اصطلاح پزشکی بورسیت (Bursitis) نامیده نام دارد. از علائم عارضه مذکور می‌توان به درد و حساسیت به لمس محدوده آسیب دیده اشاره کرد. فرد مبتلا در صورت بزرگی که بیش از اندازه کیسه‌ها خصوصاً در اندام‌های حرکتی با مشکلات جابه‌جایی نیز مواجه می‌شود.
دلیل ابتلا به التهاب بورس
عوامل مختلفی در بروز این عارضه نقش دارند که ازجمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ضربه
ضربه مستقیم شایع‌ترین عامل در بروز بورسیت است. در رابطه با این موضوع مواردی چون زمین خوردن، تصادف، فعالیت‌های ورزشی آسیب‌زا، سایش طولانی مدت زانو به زمین و … می‌تواند موجب التهاب بورس در بخش‌های مختلف بدن شود. در صورت شدید بودن ضربه امکان ورود خون به کیسه بورس وجود دارد. عارضه ناشی از چنین وضعیتی علاوه بر التهاب با درد و تورم شدید همراه است.
عفونت
گاهی اوقات کیسه‌های بورس تحت تأثیر ورود باکتری دچار التهاب و عفونت می‌شوند. باکتری استافیلوکوس اپیدرمیس و استافیلوکوس آرنوس از جمله باکتری‌های دخیل در عفونت بورس هستند. عارضه ایجاد شده به این شیوه بورسیت سپتیک نامیده می‌شود. بورس‌های نزدیک به سطح پوست بیشتر در معرض عفونت باکتریایی هستند. خطر ابتلا در افراد دارای زخم‌های پوستی مثل مبتلایان به دیابت بیشتر است. افراد دارای ضعف سیستم ایمنی نیز بیشتر در معرض ابتلا به التهاب بورس سپتیک قرار دارند.
بیماری
گاهی افراد به دلیل ابتلا به بیماری‌های روماتیسمی از قبیل آرتریت روماتوئید (رماتیسم مفصلی) دچار التهاب بورس می‌شوند. سیستم ایمنی بدن در این بیماری به دلایل مبهم مفاصل بدن را مورد هجمه و آسیب قرار می‌دهد. بورس‌ها از جمله بخش‌هایی هستند که تحت تأثیر این فرایند دچار التهاب و درد می‌شود. علاوه بر این شکل گیری زائده‌های استخوانی در محدوده مفصلی نیز در التهاب بورس نقش دارد.
رایج ترین انواع التهاب بورس
تعداد بورس در بدن انسان ثابت نیست؛ اما به طور کل تعداد آنها ۱۶۰ مورد تخمین زده می‌شود. اگرچه همه بورس‌های بخش‌های مختلف بدن در معرض التهاب هستند؛ اما بورسیت محدوده آرنج، زانو، لگن و شانه رایج‌تر است.
التهاب بورس شانه
بورس موجود در شانه آکرومیال نام دارد. این کیسه در حدفاصل تاندون شانه، استخوان و عضله قرار گرفته است. گاهی اوقات آسیب‌دیدگی بخش‌های مختلف شانه خصوصاً تاندون، التهاب بورس آکرومیال را به دنبال دارد. نتیجه به صورت درد در محدوده جلویی و کناری شانه بروز پیدا می‌کند. اوج این درد شب هنگام رخ می‌دهد. علاوه بر این، دامنه حرکت شانه نیز محدود می‌شود. دلیل ناتوانی افراد مبتلا برای بالا بردن اجسام یا فعالیت‌های کششی همین موضوع است.
التهاب بورس آرنج
شایع‌ترین بورس التهاب یافته در آرنج، اولکرانون نام دارد. این عارضه غالباً تحت تأثیر ضربه مستقیم یا فشار ناشی از حرکات تکراری آرنج رخ می‌دهد. به همین دلیل افرادی که به صورت دائم آرنج خود را خم و راست می‌کنند بیشتر در معرض ابتلا به این نوع بورسیت قرار می‌گیرند. البته بروز این عارضه تحت تأثیر ورود باکتری و عفونت نیز امکان‌پذیر است. معمولاً درد ناشی از التهاب کیسه‌های بورس این ناحیه با حرکت آرنج افزایش می‌یابد.
التهاب بورس زانو
بسته به محل دچار التهاب در زانو بورسیت به اشکال مختلف بروز پیدا می‌کند. در یکی از این موارد بورس جلوی کشکک زانو به دلیل حرکات تکراری یا ضربه شدید دچار التهاب می‌شود. از دیگر مشکلات رایج در این زمینه می‌توان به التهاب بورس پس آنسرین موجود بین سه تاندون اصلی زانو اشاره کرد. افراد مبتلا به آرتریت، سالمندان دارای پوکی استخوان و همچنین ورزشکارانی که بیش از اندازه از مفصل زانوی خود استفاده می‌کنند بیش از سایرین در معرض این عارضه قرار دارند. درد حاصله با خم و راست کردن زانو شدت می‌یابد. همچنین مبتلایان شب هنگام درد بیشتری را تجربه می‌کنند.
التهاب بورس لگن
عنوان بزرگ‌ترین بورس بدن به ایلیوپسوآس در لگن اختصاص دارد. بیماری آرتریت و آسیب‌دیدگی ناشی از ورزش‌های سنگین از عوامل اصلی بروز التهاب این بورس هستند. افراد مبتلا به عارضه مذکور با حساسیت به لمس و درد گسترشی در جلوی ران تا زانوی خود مواجه می‌شوند. این درد در زمان صاف کردن یا چرخاندن لگن به حداکثر می‌رسد. به همین دلیل افراد درگیر در حین راه‌رفتن کوتاه گام برداشته یا می‌لنگند. احساس گزگز و بی حسی در محدوده درگیر علامت دیگر بورسیت لگن است.
نحوه تشخیص
پزشک برای تشخیص التهاب بورس علائم بیمار از قبل درد، حساسیت به لمس، ناتوانی حرکتی و … را مورد بررسی قرار می‌دهد. علاوه بر این نمونه گیری از مایع داخل بورس ملتهب و آزمایش خون به تشخیص عامل ایجاد کننده کمک می‌کند. تزریق داخل بورس همچنین در کاهش درد مؤثر است. در صورت مردد بودن پزشک در تشخیص، انجام عکس برداری اشعه X، MRI و CT scan نیز کمک کننده خواهد بود.
نحوه درمان
در بسیاری از موارد بورسیت با درمان‌های خانگی بهبود پیدا می‌کند. استراحت، کمپرس یخ، پدهای محافظت کنده و بالا نگه‌داشتن از رایج‌ترین شیوه‌های درمان خانگی مؤثر در این زمینه است. در صورت عدم دریافت نتیجه مطلوب از این روش‌ها، مراجعه به متخصص ارتوپد ضرورت پیدا می‌کند. متخصص ارتوپد برحسب وضعیت عارضه از تجویز دارو یا جراحی برای درمان بهره می‌گیرد. داروهای کورتون و ضدالتهاب معمولاً برای التهاب بورس غیر عفونی تجویز می‌شوند. افراد مبتلا به التهاب بورس عفونی در کنار تخلیه با سوزن نیازمند مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک خوراکی و تزریقی هستند. در نهایت اگر وضعیت بیمار پس از مصرف دوره کامل دارو را به بهبود نباشد انجام جراحی پیشنهاد می‌شود.
سخن پایانی
ما در این مقاله التهاب بورس‌های موجود در مفاصل شانه، لگن، زانو و آرنج را مورد بررسی قرار دادیم. بورس حاوی ماده سینوویال است. این ماده از پروتئین و کلاژن تشکیل شده و وظیفه کاهش اصطکاک و آسان سازی حرکت دو بخش در کنار هم را برعهده دارد. این عارضه برحسب محل درگیر موجب بروز مشکلاتی چون درد شدید، حساسیت به لمس و ناتوانی حرکتی می‌شود که گاهی فراتر از حد تحمل است. به همین دلیل در صورت مواجه شدن با علائم عنوان شده مراجعه به متخصص ارتوپد ضرورت دارد. در رابطه با تشخیص و درمان بورسیت می‌توانید به مطب دکتر عباس بهراد متخصص ارتوپدی، جراحی‌های تخصصی زانو و لگن – تعویض مفصل مراجعه کنید.
