اگرچه وجود زانوی ضربدری در کودکان ۳ الی ۸ ساله طبیعی و بخشی از فرایند رشد است. اما در صورت عدم بازگشت راستای پا به حالت طبیعی بعد از این سن، احتمال ابتلا به عارضه زانوی ضربدری وجود دارد. مشکلات ناشی از این عارضه تنها مختص ظاهر نامناسب پا نیست. بلکه افراد درگیر با مشکلات حرکتی، درد و ناراحتی ناهنجاری‌های ناشی از آن نیز مواجه می‌شوند. از این رو مراجعه به بهترین جراح زانوی ضربدری برای درمان زودهنگام و پیشگیری از مشکلات مذکور ضرورت دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه ما را تا پایان همراهی کنید.
زانوی ضربدری چیست و چه مشکلاتی را ایجاد می کند؟
زانوی ضربدری (Genu Valgum) نوعی بدشکلی زانو است که به دلایل مختلف از قبیل ژنتیک یا بیماری‌های متابولیک استخوانی رخ می‌دهد. مشکلات ناشی از زانوی ضربدری تنها مختص ظاهر نامناسب آن نیست. بلکه افراد دچار این عارضه در اغلب موارد برای راه رفتن دچار مشکل می‌شوند. به همین دلیل مراجعه به بهترین جراح زانوی ضربدری ضرورت دارد. دلیل این موضوع چرخاندن پا به صورت دورانی در حین راه رفتن است که برای جلوگیری از برخورد پای تکیه گاه به پای متحرک رخ می‌دهد. علاوه بر تغییر الگوی راه رفتن، افراد دچار درد شدید در میانه و پشت زانو می‌شود. بخشی از درد، ناشی از کشیدگی بافت‌های نرم مفصل در بخش خارجی زانو است. همچنین در این بخش استخوان ران و درشت نی ساق پا به شدت روی هم فشرده می‌شوند. سایر مشکلات ناشی از زانوی ضربدری عبارتند از:
- کوتاه شدن قد
- چرخش استخوان پاشنه به سمت خارج
- ابتلا به آرتروز زودرس و سایر آسیب‌های مفصلی
- خستگی زودهنگام در حین راه رفتن یا دویدن
چه زمانی زانوی ضربدری خطرناک است؟
مشاهده آثار و علائم زانوی ضربدری در سن کودکی کاملاً طبیعی و بخشی از روند رشد استخوان‌ها است. از این رو والدین نباید نسبت به آن نگرانی داشته باشند. واقعیت این است که نوزادان تحت تأثیر نحوه قرارگیری در رحم مادر با پای پرانتزی متولد می‌شوند. البته این وضعیت تا سن ۲ الی 3 سالگی باقی می‌ماند و بعد از آن زانو به سمت داخل چرخیده و حالت ضربدری پیدا می‌کند. کودکان معمولاً تا ساعت ۷ الی 8 سالگی دارای زانوی ضربدری هستند و از این زمان به بعد پا حالت طبیعی پیدا می‌کند. حفظ حالت ضربدری پا به صورت طولانی‌تر می‌تواند نشان از یک بیماری یا اختلال استخوانی در فرد باشد. از این رو افراد درگیر باید سریعاً به بهترین جراح زانوی ضربدری مراجعه کنند.
علائم زانوی ضربدری چیست؟
زانوی ضربدری در مقایسه با حالت طبیعی به هم نزدیک و قوزک و کندیل های داخلی ران از هم فاصله می‌گیرند. درنتیجه اندام‌های تحتانی حالتی شبیه علامت ضربدر یا ایکس ایجاد می‌کنند. در این شرایط عرض پاها در حین راه رفتن یا ایستادن بیشتر است. به همین دلیل فشار بیشتری به لبه داخلی پا وارد می‌شود. تأیید این موضوع ساییدگی کفش افراد درگیر در بخش لبه داخلی است. همین موضوع از بین رفتن قوس کف پا را نیز به دنبال دارد. در نتیجه وجود هر گونه تغییر وضعیت در شکل زانو یا کف پا باید سریعاً به اطلاع بهترین جراح زانوی ضربدری برسد.
علت زانوی ضربدری چیست؟
در اکثر موارد حفظ حالت ضربدری بعد از طی دوره کودکی به بیماری‌های استخوانی نسبت داده می‌شود؛ به‌عنوان‌مثال می‌توان به نرمی استخوان یا راشیتیسم اشاره کرد. رشد بیش از اندازه کندیل داخلی نسبت به خارجی، کوتاهی عضلات دوسر ران، ضعف عضلات همسترینگ و صافی کف پا نیز در بروز این عارضه نقش دارند. گاهی اوقات شکستگی مفصل زانو و بد جوش خوردن موجب ضربدری شدن اندام‌های حرکتی می‌شود. مواردی چون بد قنداق کردن، دیر راه افتادن یا قورباغه‌ای نشستن کودک نیز موجب ایجاد زانوی ضربدری را به دنبال دارد. آسیب‌دیدگی صفحات رشد استخوانی و آرتروز شدید بزرگسالی نیز از دیگر دلایل بروز این عارضه هستند. البته نباید از نقش وراثت یا افزایش وزن هم غافل شد.
تشخیص زانوی ضربدری
تشخیص زانوی ضربدری به سادگی امکان‌پذیر است. برای شروع فقط کافی است فرد در حالت درازکش و زانو صاف قرار گرفته و کندیل داخلی ران‌های خود را در تماس با هم قرار دهد. در این حالت بهترین جراح زانوی ضربدری از فاصله بین دو قوزک داخلی پا برای تشخیص استفاده می‌کند. فاصله قوزک‌ها کمتر از 5/1 سانتیمتر کاملاً طبیعی است. اما فرد در صورت افزایش بیش از این مقدار در درجات مختلف زانوی ضربدری قرار می‌گیرد. تقسیم‌بندی‌های صورت گرفته در این زمینه به شرح زیر است:
- درجه 1؛ از 5/1 الی 5/2 سانتیمتر
- درجه 2؛ از 5/2 الی 5 سانتیمتر
- درجه 3؛ از 5 الی 5/7 سانتیمتر
- درجه 4؛ بیش از 5/7 سانتیمتر
علاوه بر فاصله قوزک، بهترین جراح زانوی ضربدری برای تأیید عارضه از اندازه گیری قد و بررسی الگوی راه رفتن و ایستادن استفاده می‌کند. در صورت نیاز عکس برداری اشعه ایکس نیز کمک کننده خواهد بود.
نحوه عملکرد بهترین جراح زانوی ضربدری
درمان زانوی ضربدری به منظور پیشگیری از مشکلات حاد حرکتی، آرتروز زودهنگام و سایر عوارض آن الزامی است. به همین دلیل مبتلایان باید به محض مشاهده علائم به بهترین جراح زانوی ضربدری مراجعه کنند. اقدامات متخصص ارتوپدی در این زمینه بسته به عامل ایجاد کننده، سن و شدت بدشکلی متفاوت است. گام اول درمان، رفع عوامل زمینه‌ای بروز عارضه است؛ به‌عنوان مثال می‌توان به اضافه وزن، تغذیه نامناسب، ضعف عضلانی، صافی کف پا و … اشاره کرد. بعد از این مرحله درمان تهاجمی یا غیرتهاجمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سنین پایین درمان با شیوه‌های غیرتهاجمی صورت می‌گیرد. اما با افزایش سن، تأثیرگذاری روش‌های مذکور کاهش می‌یابد. این موضوع اهمیت پیگیری پزشکی زانوی ضربدری در سنین کودکی را بیشتر نشان می‌دهد. مهم‌ترین و مؤثرترین اقدامات انجام شده عبارتند از:
- استفاده از بریس و اسپلینت
- آموزش صحیح راه رفتن یا ایستادن و نشستن
- تمرینات ورزشی از قبیل اسکات نیمه، ورزش در استخر آب و …
- عمل جراحی (بسته به شدت عارضه به صورت هدایت رشد یا استئوتومی)
سخن پایانی
ما در این مقاله به بررسی یکی از مشکلات مربوط به اندام‌های حرکتی تحت عنوان زانوی ضربدری پرداختیم. در صورت مشاهده این عارضه در سنین کودکی هیچ گونه جای نگرانی وجود ندارد. زیرا نزدیک شدن زانوها به هم و فاصله گرفتن قوزک‌ها بخشی از فرایند رشد کودکان است. اما در صورت ماندگاری آثار و علائم تا سنین بالاتر بهتر است هر چه سریع‌تر به مطب دکتر عباس بهراد متخصص ارتوپدی، جراح زانو و لگن مراجعه کنید. زیرا می‌تواند نشان از یک بیماری متابولیک استخوانی باشد.
