پارگی رباط صلیبی چیست به چه دلیل بروز می یابد؟
پارگی رباط صلیبی یکی از آسیب های شایع مفصلی در ورزشکاران است. دلیل بروز این عارضه در ورزشکاران چرخش ناگهانی زانو حین پریدن یا دویدن عنوان می شود. البته عارضه عنوان شده تنها مختص این دسته از افراد نیست. بلکه سایرین نیز گاهی اوقات به دلیل وارد شدن ضربه، این عارضه را تجربه می کنند. بر حسب شدت آسیب وارده، پارگی رباط زانو به سه شکل خفیف، متوسط و شدید بروز می یابد. علائم نمایان شده و روش درمانی در هر یک از این موارد متفاوت است. برای آشنایی بیشتر با تمامی نکات پیرامون پارگی رباط زانو (نوع صلیبی)، مطالعه این مقاله را از دست ندهید.
انواع رباط های زانو
بافت های ضخیمی که در مفصل وظیفه اتصال استخوان ها به هم را برعهده دارند، رباط یا لیگامان نامیده می شوند. لیگامان های موجود در مفصل زانو شامل ۴ نوع متقاطع قدامی (ACL)، متقاطع خلفی (PCL)، جانبی داخلی (MCL) و جانبی خارجی (LCL) است. نوع متقاطع متناسب با شکل ظاهری تحت عنوان رباط های صلیبی نیز شناخته می شوند. این رباط ها نقش مؤثری در پایداری زانو دارند. پایداری زانو با جلوگیری از حرکت رو به جلو و عقب و چرخشی استخوان ران روی ساق پا حاصل می شود. رباط های جانبی نیز وظیفه جلوگیری از انحراف زانو و ساق پا به سمت خارج را برعهده دارند.
پارگی رباط صلیبی
رباط های موجود در زانو همانند سایر اجزای مفصلی در معرض آسیب قرار دارند. در یکی از این موارد رباط ها در زمان انجام بعضی فعالیت ها مثل ورزش های سنگین دچار پارگی می شوند. رباط صلیبی جلویی بیش از سایر رباط ها در معرض آسیب هستند. به همین دلیل پارگی رباط صلیبی در ورزشکاران بسیار شایع است. البته در صورت شدید بودن شدت آسیب وارده، پارگی به سایر بخش ها نیز سرایت کرده و رباط های جانبی و حتی مینیسک زانو نیز را نیز درگیر می کند.
علائم پارگی رباط صلیبی چیست؟
پارگی رباط صلیبی همواره به یک شکل بروز نمی یابد. بلکه بر حسب شدت آسیب وارده در سه درجه خفیف، متوسط (ناقص) و شدید (کامل) نمایان می شود. علائم بروز یافته در هر یک از این موارد با یکدیگر تفاوت دارند. معمولاً در نوع خفیف، خونریزی و ناپایداری زانو بسیار ناچیز است. اما در نوع ناقص این علائم کمی شدت می یابند. در صورت پارگی کامل فیبرهای موجود در رباط صلیبی، خونریزی و بی ثباتی مفصل در بیشترین حد خود قرار دارد. از دیگر علائم پارگی کامل رباط صلیبی می توان به شنیده شدن صدا از زانو، خالی شدن زانو و درد شدید خصوصاً در لحظه بروز عارضه اشاره کرد.
علت پارگی رباط صلیبی چیست؟
شایع ترین دلیل بروز این عارضه وارد شدن ضربه به زانو است. اگر ضربه موجب رانده شدن بخش انتهایی استخوان درشت نی در زانو به سمت جلو شود یا زانو را به عقب براند، رباط صلیبی در معرض پارگی قرار می گیرد. چرخش ناگهانی زانو به سمت خارج به عنوان یک عامل مؤثر دیگر شناخته می شود. این وضعیت بیشتر در ورزشکارانی با فعالیت های دویدنی یا پریدنی بروز می یابد. در رابطه با این عارضه، دو پارامتر جنسیت و عوامل هورمونی نیز دخیل هستند. طبق مطالعات صورت گرفته، احتمال بروز عارضه عنوان شده در زنان و افراد دارای سطح بالای هورمون استروژن بیشتر است.
نحوه تشخیص
هر گونه آسیب رباط صلیبی (خفیف، متوسط و شدید) باید در اسرع وقت توسط یک متخصص ارتوپد باتجربه مورد رسیدگی و درمان قرار گیرد. زیرا مشکلات این چنینی، سایر بخش های کپسول مفصلی زانو از قبیل لایه غضروفی، مینیسک و … را با مشکل مواجه می کنند. در صورت تکامل ناقص استخوانی، حتی جدا شدن تکه های استخوانی در مفصل نیز رخ می دهد. متخصص ارتوپد برای تشخیص این عارضه ابتدا از معاینه بالینی و بررسی دقیق علائم بیمار بهره می گیرد. انواع مختلفی از تست ها برای تشخیص دقیق تر عارضه در دسترس پزشک قرار دارد و جز در موارد معدود تشخیص قطعی بدون نیاز به تصویربرداری است.
تست لاکمن یا لاچمن (Lachman)، علامت کشویی جلویی (Anterior drawer test) و شیفت پیووت (pivot shift test) از جمله موارد بشمار می روند. در متداول ترین تست تشخیصی (لاکمن)، ابتدا از فرد مبتلا خواسته شده تا به پشت بخوابد. سپس زانوی بیمار به اندازه 30-20 درجه خم می شود. در ادامه متخصص ارتوپد انتهای پایینی ران را با دست نگه داشته و استخوان درشت نی ساق پا را به سمت جلو می کشد. این حالت برای دو زانو تکرار و مقایسه ای بین آنها انجام می شود. در صورت ادامه دار و بدون حد بودن جلو رفتگی استخوان درشت نی، ابتلا به پارگی رباط صلیبی تشخیص داده می شود.
درمان پارگی رباط صلیبی
روش های درمانی ارائه شده برای پارگی رباط صلیبی در دو گروه جراحی و غیر جراحی جای می گیرند. انتخاب روش مناسب برحسب شدت آسیب وارده و نوع پارگی صورت می گیرد. در پارگی های خفیف و متوسط، روش درمانی مورد استفاده از نوع غیر جراحی است؛ به عنوان مثال می توان به یخ درمانی، بریس و تمرینات ورزشی اشاره کرد. البته پوشیدن بریس بیشتر برای آسیب درجه متوسط تجویز می شود. در پارگی های شدید رباط صلیبی و بر حسب شرایط سنی، عمل جراحی ضرورت می یابد.
واقعیت این است که متخصص ارتوپد برای افراد سالمند به دلیل ابتلا به آرتروز و فعالیت های جسمانی پایین عمل جراحی را توصیه نمی کند. اما انجام جراحی برای رده های سنی پایین تر که فعالیت های جسمی بیشتری دارند بلامانع است. لازم به ذکر است که پیش از جراحی باید تورم، درد و سایر علائم تا حد زیادی التیام یابند. در غیر اینصورت جراحی ممنوع است.
انواع جراحی رباط صلیبی برای درمان پارگی
رباط صلیبی آسیب دیده معمولا قابل ترمیم نیست و بایستی بازسازی شود یعنی یک رباط یا تاندون دیگر از بدن خود فرد یا از بانک مخصوص اعضای بدن انسان های فوت شده و یا بافت مصنوعی ساخته شده بدست بشر جایگزین شود. بازسازی رباط صلیبی آسیب دیده به کمک تاندون عضلات پشت ران و پاتلا انجام می شود. بعد از انجام جراحی، رسیدن به وضعیت ایده آل نیازمند شرکت منظم در جلسات فیزیوتراپی است. این تمرینات به افزایش دامنه حرکتی مفصل، تقویت عضلات پیرامون آن و کاهش التهاب کمک شایانی می کند.
سخن پایانی
ما در این مقاله یکی از شایع ترین آسیب های مفصل زانو تحت عنوان پارگی رباط صلیبی را مورد بررسی قرار دادیم. این عارضه برحسب شدت آسیب وارده با علائمی چون درد، تورم، خونریزی و خالی شدن زانو بروز می یابد. درمان پارگی نوع خفیف و متوسط با روش های غیرجراحی از قبیل دارو، بریس، تمرینات فیزیوتراپی و … انجام می شود. اما درمان پارگی نوع شدید نیازمند انجام عمل جراحی است. دکتر عباس بهراد متخصص ارتوپد و جراح زانو و لگن آماده خدمت رسانی به متقاضیان عزیز در رابطه با تشخیص و درمان این عارضه هستند. برای گرفتن نوبت ویزیت حضوری از طریق شماره های درج شده در سایت اقدام کنید.
