آرتروز ستون فقرات
لایه غضروفی یکی از مهم ترین بخش های مفاصل موجود بین مهره های کمر است که در عارضه آرتروز دچار ساییدگی می شود. این عارضه برحسب شدت تخریب با علائمی چون درد، صدا دادن مفاصل خصوصا در ناحیه گردن، تغییرشکل و ایجاد قوس غیرطبیعی در ستون فقرات نمایان می شود. به این موارد می توان احساس سوزش یا گزگز و کاهش انعطاف پذیری را نیز اضافه کرد. این مقاله به بررسی تمامی نکات پیرامون آرتروز ستون فقرات اختصاص داده شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه ما را تا پایان همراهی کنید.
آرتروز ستون فقرات چیست؟
مفاصل بدن از اجزای مختلفی تشکیل شده که لایه غضروفی یکی از مهم ترین آنها است. عوامل مختلف از قبیل استفاده بیش از اندازه به دلیل فعالیت سنگین، افزایش سن و استفاده نامناسب موجب ساییدگی و تحلیل لایه غضروفی می شود. این عارضه در اصطلاح پزشکی آرتروز یا ساییدگی نام دارد. اگرچه تمامی مفاصل بدن در معرض ابتلا به آرتروز یا ساییدگی قرار دارند. اما این عارضه بیشتر مفاصل زانو، لگن و ستون فقرات را درگیر می کند. آرتروز ستون فقرات بخش های مختلف مهره های کمر را تحت تاثیر قرار می دهد. از این رو عارضه عنوان شده برحسب محدوده درگیر به اشکال مختلف از قبیل آرتروز مهره های گردن، میانه کمر (پشت قفسه سینه) یا پایین کمر بروز می یابد.
علت بروز آرتروز ستون فقرات چیست؟
هر گونه فعالیت سنگین که موجب کار کشیدن بیش از اندازه از مفاصل مهره های کمر شود، بروز آرتروز در این محدوده را بدنبال دارد. به همین دلیل ورزشکاران بیش از سایرین در معرض ابتلا به این عارضه هستند. البته بعضی عوامل احتمال ابتلا به این عارضه را بیشتر می کند. افزایش سن یکی از این موارد است. زیرا فرسودگی غضروف مفاصل با افزایش سن سرعت می گیرد. جنسیت نیز در میزان ابتلا تاثیر دارد.
بنحویکه زنان بعد از 45 سالگی به دلیل یائسگی بیشتر دچار مشکلات استخوانی و مفصلی می شوند. افزایش وزن و ژنتیک (سابقه ابتلا به مشکلات استخوانی و مفصلی در اقوام درجه ۱) را نیز می توان به عوامل آسیب زا در زمینه ابتلا به آرتروز اضافه کرد. گاهی اوقات آرتروز ستون فقرات ناشی از وجود یک بیماری است؛ به عنوان مثال می توان به عفونت مفصلی، آرتریت، نقرس، رماتیسم مفصلی، دیابت و … اشاره کرد. به طورکل آرتروزهای با دلیل غیرمشخص را اولیه و مواردی با دلیل مشخص را ثانویه می نامند.
علائم آرتروز ستون فقرات
بر حسب شدت آسیب وارده و محدود درگیر، علائم مختلفی برای آرتروز ستون فقرات گزارش شده است. در اکثر موارد مبتلایان از درد مفصل، خستگی و گرفتگی ستون فقرات ابراز ناراحتی می کنند. درد حاصله بر حسب محدوده درگیر بخش های بالایی، میانی یا پایینی کمر را درگیر می کند. گاهی اوقات نیز اندام های نزدیک ستون مهره دچار درد و ناراحتی می شوند؛ به عنوان مثال در صورت آرتروز ستون مهره های گردن، درد به پشت سر نیز گسترش می یابد. درد ناشی از آرتروز ستون فقرات بیشتر در اوایل صبح شدت یافته و کمی بعد از آغاز فعالیت ها کاهش می یابد. گاهی اوقات نیز درد در زمان شب شدت گرفته و آسایش را مبتلایان را از بین می برد. سایر علائم گزارش شده برای این عارضه عبارتند از:
ایجاد قوس های غیرطبیعی در بخش های مختلف ستون فقرات (بالایی، میانی و پایینی)
کاهش انعطاف پذیری و ایجاد مشکل برای خم و راست کردن گردن یا کمر
صدا دادن مفاصل ستون مهره خصوصاً در ناحیه گردن
بی حسی، گزگز و احساس سوزش در ستون مهره
التهاب و تورم یک یا چند مفصل در ستون مهره ها
ایجاد زائده و خارهای استخوانی در ستون مهره ها
مشکل در دفع ادرار و مدفوع
اختلال در راه رفتن
اختلال در بلع
درد سیاتیک
نحوه تشخیص
آرتروز ستون فقرات باید در اسرع وقت مورد رسیدگی و درمان قرار گیرد. زیرا تخریب لایه غضروفی به تدریج شدت گرفته و عوارض ناشی از آن افزایش می یابد. سفتی، درد، التهاب، تورم، خشکی، کاهش انعطاف پذیری و محدودیت حرکتی ازجمله این عوارض بشمار می روند. بسیاری از افراد حداقل برای یک بار در طول عمر خود این علائم را در محدوده ستون مهره های خود تجربه می کنند. در صورت رفع سریع این علائم نیازی برای مراجعه به پزشک نیست. اما در صورت باقی ماندن علائم تا ۲ هفته مراجعه به پزشک متخصص ضرورت می یابد. در این شرایط پزشک برای تشخیص قطعی در کنار ثبت علائم بالینی بیمار، بعضی آزمایشات تخصصی را تجویز می کند. پرتونگاری، آزمایش ام آر آی و سی تی اسکن از جمله این موارد به شمار می روند. زیرا علائم عنوان شده می تواند ناشی از عفونت، شکستگی، تومور ستون فقرات و بسیاری مشکلات دیگر باشد.
نحوه درمان آرتروز ستون فقرات
درمان آرتروز به شرایط بیمار، شدت عوارض و عامل ایجاد کننده آن بستگی داشته و به روش های زیر امکان پذیر است:
اصلاح سبک زندگی
بسیاری از عادات روزمره زندگی اشتباه است و سلامت مفاصل و استخوان ها را با مشکل روبرو می کند؛ به عنوان مثال اضافه وزن تهدیدی جدی برای سلامت ستون فقرات به شمار می رود. به همین دلیل متخصص ارتوپد با ارائه حرکات ورزشی مناسب علاوه بر کاهش فشار به ستون فقرات به انعطاف پذیری و تقویت مفاصل کمک می کند. در این زمینه تمرینات تقویتی، اروبیک (هوازی) و کششی بسیار مؤثر هستند. البته گاهی در طول تمرینات ورزشی به بریس یا کمربند طبی نیاز پیدا می شود. به همین دلیل باید انجام حرکات ورزشی زیر نظر متخصص ارتوپد صورت گیرد. ناگفته نماند که استفاده طولانی مدت از بریس ضعف عضلات و افزایش درد ستون فقرات را بدنبال دارد.
درمان دارویی
بعضی داروهای خوراکی و تزریقی (مثل آمپول های کورتیکواستروئید و اسید هیالورونیک) برای کاهش التهاب و تسکین درد ستون مهره‌ها مناسب هستند. بعضی دیگر نیز به صورت استعمالی در دسترس بیماران قرار دارند و از طریق پوست درد و سفتی مفاصل را تسکین می دهد. مصرف خودسرانه و بیش از حد داروهای مورد استفاده در این زمینه با عوارض همراه است؛ به عنوان مثال می توان به اختلالات گوارشی، کلیوی و … اشاره کرد. به همین دلیل باید پیش از مصرف هرگونه دارو به متخصص ارتوپد مراجعه شود.
جراحی
گاهی عوارض ناشی از آرتروز ستون فقرات بسیار شدید است و فعالیت های روزمره مبتلایان را با مشکل جدی روبرو می‌کند. در این شرایط روش های غیر جراحی از قبیل تغییر سبک زندگی و رژیم دارویی کارساز نبوده و عمل جراحی ضرورت می یابد. افراد دچار اختلال در عملکرد مثانه و روده یا مشکلات حرکتی به دلیل تنگی مجرای نخاعی و آسیب عصبی در این گروه جای می گیرند. در کنار این موارد اقداماتی چون کمپرس سرد و گرم (متناسب با شرایط بیمار و طبق تشخیص پزشک) و ماساژ درمانی به بهبود شرایط بیمار کمک می کند.
سخن پایانی
ما در این مقاله عارضه ای تحت عنوان آرتروز ستون فقرات را مورد بررسی قرار دادیم. این عارضه به دلایل مختلف از قبیل کار و فعالیت سنگین یا بیماری هایی نظیر نقرس، عفونت، دیابت، روماتیسم مفصلی و … بروز می یابد. البته عواملی چون افزایش سن، جنسیت و ژنتیک نیز در ابتلای افراد به این عارضه نقش دارند. تخریب لایه غضروفی مفاصل ستون فقرات به تدریج گسترش و عوارض آن شدت می یابند. به همین دلیل مبتلایان باید به محض مشاهده کوچک ترین علائم هشدار دهنده در این زمینه به متخصص ارتوپد مراجعه کنند. دکتر عباس بهراد متخصص ارتوپد و جراح زانو و لگن آماده خدمت رسانی به بیماران عزیز در رابطه با این عارضه هستند. برای گرفتن نوبت ویزیت حضوری از طریق شماره های درج شده در سایت اقدام کنید.
