اگر زانوها در اثر آرتروز یا آسیب دیدگی های شدید، تحت تأثیر قرار گیرند، ممکن است انجام فعالیت های ساده مانند راه رفتن یا بالا رفتن از پله ها برای بیمار سخت و مشکل باشد. اگر استفاده از درمان های غیر جراحی مانند داروها و استفاده از وسیله های تکیه گاهی برای راه رفتن برای درمان آسیب و درد ناشی از آن کارآمد نباشند، ممکن است پزشک انجام جراحی تعویض مفصل زانو را توصیه کند. جراحی تعویض مفصل یک روش ایمن و مؤثر برای تسکین درد، اصلاح ناهنجاری های پا و کمک به بیمار برای از سر گیری فعالیت های طبیعی است. در این مقاله اطلاعات کاملی در مورد جراحی تعویض مفصل زانو و نکات قابل توجه برای انجام آن ارائه شده است.
جراحی تعویض مفصل زانو
در یک زانوی سالم، انتهای استخوان های ران و ساق پا با غضروف های سخت پوشیده شده اند. این غضروف ها به مفصل اجازه می دهند تا استخوان ها به راحتی در کنار یکدیگر حرکت کنند. آرتروز می تواند به غضروف های سخت مفصل، آسیب زده و آنها را نازک کند. در برخی از موارد آسیب در حدی است که غضروف به طور کامل فرسوده شده و استخوان ها بر روی یکدیگر ساییده می شوند. در صورت وجود درد، سفتی، بی ثباتی و از دست دادن عملکرد، پزشک جراحی تعویض مفصل زانو را تجویز می کند.
در یک عمل تعویض مفصل زانو، انتهای فرسوده استخوان ها و سایر غضروف های سخت برداشته شده و با قطعات فلزی و پلاستیکی جایگزین می شوند. پلاستیک مانند غضروف های سخت عمل کرده و به مفصل برای حرکت آزادانه کمک می کند. قسمت های به هم پیوسته اتصالات مصنوعی زانو، به آن اجازه خم شدن در عین پایداری را می دهند.
جراح ارتوپد با در نظر گرفتن سن، سلامتی و سطح فعالیت های بیمار، در مورد گزینه های جراحی زانو، مزایا و معایب احتمالی انجام آن با بیمار مشورت می کند. بیشتر افرادی که جراحی تعویض مفصل زانو را دریافت می کنند، بیش از ۶۰ سال سن دارند.
مزایای جراحی تعویض مفصل زانو
مزایای جراحی تعویض مفصل زانو شامل موارد زیر هستند:
- رهایی از درد
- بهبود دامنه حرکتی
- بهبود کیفیت زندگی
تحقیقات نشان می دهند که از هر پنج نفری که تحت عمل جراحی تعویض مفصل زانو قرار می گیرند، چهار نفر از آنها از زانوی جدید خود راضی هستند. معمولاً در افرادی که از جراحی خود احساس نارضایتی دارند، درد اصلی ترین عامل آن است. با این حال، وجود درد ممکن است منشأ دیگری غیر از مشکل در عمل جراحی داشته باشد.
چه افرادی کاندیدای مناسبی برای جراحی تعویض مفصل زانو هستند؟
استئوآرتریت، آرتروز روماتوئید و سایر اشکال آرتروز می توانند زانو را تحت تأثیر قرار دهند. با این حال، همه مبتلایان به آرتروز زانو کاندید مناسبی برای جراحی تعویض مفصل نیستند. در ادامه به موارد استفاده و منع استفاده از جراحی مفصل زانو اشاره شده است:
در چه شرایطی جراحی تعویض مفصل زانو توصیه می شود؟
- زانو درد در افرادی که موجب تداخل در زندگی روزمره شده و به درمان های غیر جراحی مناسب، ورزش، کاهش وزن فیزیوتراپی، داروها، تزریق استروئید و مهارکننده ها پاسخ نداده است.
- آرتروز متوسط تا شدید در زانو که با تصویربرداری پزشکی قابل تأیید است.
کاندیداهای رایج برای تعویض مفصل زانو ممکن است ترکیبی از موارد زیر را تجربه کنند:
- مشکل در راه رفتن، بالا رفتن از پله ها، نشستن و برخاستن از روی صندلی
- درد متوسط تا شدید حتی در هنگام استراحت که ممکن است خواب را تحت تأثیر قرار دهد.
- تغییر شکل زانو مانند پاهای کمانی یا خم شدن زانو که در نتیجه تحلیل رفتن مفصل زانو ایجاد یا تشدید شده است.
- تورم و التهاب مزمن زانو که با دارو یا استراحت کنترل نمی شود.
چه افرادی نمی توانند جراحی تعویض مفصل زانو را انجام دهند؟
جراحی تعویض مفصل زانو برای همه افراد مناسب نیست. به عنوان مثال، در صورت وجود موارد زیر جراحی توصیه نمی شود:
- عفونت سیستمیک یا افراد مستعد عفونت: عفونت یک خطر جدی برای انواع جراحی ها به شمار می رود. عفونت ها می توانند مانع از عمل جراحی تعویض مفصل زانو شوند یا در برخی از موارد می توانند تهدید کننده زندگی باشند.
- مشکلاتی که بر روی ماهیچه ها یا بافت های نرم اطراف زانو تأثیر می گذارند: عضلات اطراف و بافت های نرم برای عملکرد زانو و موفقیت در جایگزینی آن ضروری هستند. برخی از مشکلات مانند اختلالات عصبی – عضلانی می توانند بر روی عملکرد زانو تأثیرگذار باشند.
- شرایط پزشکی که ممکن است در اجرای بیهوشی بی خطر تداخل ایجاد کنند: خطرات مرتبط با بیهوشی می تواند زندگی را تهدید کند.
- شرایط پوستی مانند پسوریازیس در ناحیه ای که باید جراحی بر روی آن انجام شود: مشکلات پوستی می تواند در بهبودی موفقیت آمیز تأثیر گذاشته و احتمال عفونت را افزایش دهد.
- دردهای خفیف تا متوسط که کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار نمی دهند به جراحی نیاز ندارند.
برخی از مشکلات بهداشتی وجود دارند که لازم است قبل از جراحی زانو رفع شوند تا خطر عوارض جدی کاهش یابد. این مشکلات سلامتی عبارتند از:
- دیابت کنترل نشده همراه با افزایش هموگلوبین A1c که با آزمایش خون مشخص شده است: در این موارد ممکن است بیمار به رژیم غذایی، ورزش، قرص یا آمپول انسولین نیاز داشته باشد تا قند خون قبل از جراحی به سطح مطمئن تری برسد.
- بیماری شدید عروقی که ممکن است با از دست دادن نبض در پا، زخم های پوستی یا تورم قابل توجه، مشخص می شوند: در این موارد بیمار ممکن است قبل از جراحی به ویزیت های مراقبت از زخم یا روش‌های ریواسکولاریزاسون (بازسازی عروق) اندام نیاز داشته باشد.
- چاقی که مانع از جراحی ایمن است: در این موارد بیمار ممکن است به مشاوره تغذیه، نظارت بر برنامه های کاهش وزن، داروها یا حتی اقدامات درمان کننده چاقی، قبل از جراحی تعویض مفصل نیاز داشته باشد.
- مشکلات دهان و دندان: در صورت وجود مشکلات دهان و دندان به بیمار توصیه می شود که قبل از جراحی تمام کارهای دندانپزشکی لازم را انجام دهد. زیرا پس از جراحی زانو، درمان های تهاجمی دندانپزشکی خطر انتشار باکتری از دهان به لانه گزینی زانو از طریق جریان خون را افزایش می دهد.
- تغذیه نامناسب که می تواند باعث کند شدن یا جلوگیری از بهبودی موفق پس از جراحی شود: در این موارد بیمار ممکن است به مشاوره، تقویت یا مکمل کالری با رژیم غذایی با پروتئین بالا قبل از جراحی نیازمند باشد.
- سیگار کشیدن یا استفاده از نیکوتین: سیگار کشیدن می تواند روند بهبودی پس از جراحی را به خطر اندازد. به همین دلیل افراد سیگاری لازم است قبل از جراحی مصرف سیگار را ترک کنند.
فرآیند جراحی تعویض مفصل زانو
جراحی تعویض مفصل زانو که به آن آرتروپلاستی زانو نیز گفته می شود، ممکن است با اصطلاح دقیق تر شکل دهی مجدد سطح زانو بیان شود. زیرا در این جراحی، سطح استخوان ها تعویض می شوند. برای جایگزینی زانو چهار مرحله اساسی وجود دارد:
- آماده کردن استخوان: سطوح غضروف آسیب دیده در انتهای استخوان ران و درشت نی همراه با مقدار کمی از استخوان زیرین برداشته می شود.
- قرار دادن ایمپلنت های فلزی در موقعیت مناسب: غضروف و استخوان برداشته شده با اجزای فلزی جایگزین شده و سطح مفصل را دوباره ایجاد می کنند.
- شکل دهی دوباره کشکک زانو: سطح زیرین کشکک برش و به طور مجدد شکل داده می شود. این امر ممکن است در برخی از جراحی ها لازم نباشد.
- جایگزینی فاصله دهنده: فاصله دهنده پلاستیکی در بین اجزای فلزی قرار داده می شود تا یک سطح کشویی صاف ایجاد کند.
مراجعه به پزشک
مراجعه زود هنگام به پزشک در درمان بیماری های زانو بسیار مؤثر است. در صورتی که دچار علائم غیر طبیعی در زانوی خود هستید و احساس درد و ناراحتی دارید، یا نیازمند جراحی تعویض مفصل زانو هستید می توانید به صورت حضوری به مطب دکتر عباس بهراد متخصص ارتوپدی، جراح زانو و لگن در تهران مراجعه کنید. ایشان با بهره گرفتن از جدیدترین متدهای روز دنیا و به دلیل داشتن تجربه کافی در این حوزه، جراحی تعویض مفصل زانو را بهترین نتیجه برای بیماران خود انجام می دهند.
