زانوهای پرانتزی در کودکان
وجود پاهای پرانتزی در نوزادان نگران کننده نبوده و بخشی از فرایند رشد است. اما خمیدگی زانو به بیرون باید همزمان با راه افتادن کودک کاهش یافته تا شکل آن به حالت طبیعی برسد. در صورت عدم تحقق این فرآیند، والدین باید سریعاً کودک خود را به متخصص ارتوپد ارجاع دهند. این مقاله تمامی نکات پیرامون زانوهای پرانتزی در کودکان را مورد بررسی قرار داده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه با ما تا پایان همراه باشید.
زانوهای پرانتزی در کودکان با چه عوارضی همراه است؟
پای نوزاد تا سن یک سالگی حالت پرانتزی دارد. دلیل این موضوع نحوه قرارگیری جنین در رحم مادر است. بعد از گذشت دو سال درجه پرانتزی زانوها کاهش یافته تا پا به شکل طبیعی برسد. به عبارتی این حالت تا سن 4 سالگی طبیعی است و بعد از آن نباید وجود داشته باشد. بیشترین حالت پرانتزی زانوها در کودکان در دو سالگی می باشد پس از آن پرانتزی زانوها شروع به کاهش می‌کند و در ۴ سالگی زانوها معمولا راست می‌شوند و تا ۶ سالگی کمی ایکس شکل می‌شوند. در صورت عدم مشاهده تغییر وضعیت پا، کودک به نوعی عارضه مفصلی تحت عنوان زانوی پرانتزی یا ژنوواروم (genuvarum) مواجه است.
عوارض عوارض ناشی از زانوهای پرانتزی در کودکان تنها به ظکل ظاهری نامناسب، درد، و اختلال در راه رفتن محدود نمی شوند. بلکه مچ پا بیشتر در معرض چرخش قرار می گیرد. از طرفی لایه های غضروفی مفصل زانو در موقعیت نامناسب قرار گرفته و ساییده می شود. موضوعی که فرد را در معرض ابتلا به آرتروز زودرس قرار می دهد. علاوه بر این سایر بخش های مفصل زانو از قبیل رباط و مینیسک نیز در معرض کشیدگی یا پارگی قرار می گیرند.
زانوهای پرانتزی در کودکان را با چه علائمی بشناسیم؟
در این عارضه زانو به سمت بیرون خمیده شده و شکل کمانی به پاها می بخشد. در کودکان مبتلا به عارضه عنوان شده برای حالت ایستاده، مچ های پا نزدیک به هم و زانوها از هم فاصله دارند. البته فاصله داری زانوها در حالت درازکش نیز قابل تشخیص است. علاوه بر تغییر شکل ظاهری، گاهی اوقات کودکان مبتلا به این عارضه از درد زانو و پا احساس نارضایتی داشته و قادر به درست راه رفتن نیستند. زانوهای پرانتزی باعث می‌شود قد کودک کوتاه‌تر دیده شود.
دلیل پرانتزی شدن پای کودکان
عوامل مختلفی موجب بروز عارضه زانوهای پرانتزی در کودکان می شود که مهم ترین آنها عبارتند از:
فقر ویتامین D
اضافه وزن کودکان
ارث
علل ناشناخته
عفونت استخوانی و مفصلی
تومورهای استخوانی و مفصلی
استفاده از پوشک های نامناسب برای کودک
وارد شدن ضربه و آسیب به صفحات رشد استخوانی
ضعف عضلات در بخش خارجی و قوی بودن عضلات در بخش داخلی
شکستگی پایین استخوان ران و بالای استخوان ساق همراه با جوش خوردگی نامناسب
ابتلای کودک به بعضی بیماری ها نظیر نرمی استخوان، بلانت، کوتاه قامتی و پاژه استخوان
بیماری بلانت
در این بیماری استخوان های ساق پا دارای رشد غیرطبیعی هستند. درنتیجه زانو دچار انحنا رو به بیرون می شود. تشدید این عارضه همزمان با راه افتادن کودک صورت می گیرد. گاهی پرانتزی شدن زانو در سنین کودکی و گاهی علائم در سن نوجوان بروز می یابد. چاقی کودک یکی از دلایل عمده ابتلای کودک به بیماری بلانت هستند.
بیماری نرمی استخوان
در این عارضه استخوان به دلیل کمبود ویتامین D استحکام کافی نداشته و دچار خمیدگی یا شکستگی زودرس می شود. معمولاً استخوان قفسه سینه و پا چنین حالتی را تجربه می کنند. گاهی استخوان جمجمه نیز دچار تغییر شکل می شود. البته در درجات حاد درگیری استخوان ستون مهره و سایر استخوان های بلند بدن گزارش شده است.
بیماری پاژه استخوان
در این عارضه، استخوان توانایی لازم برای بازسازی بعد از شکستگی را ندارد. به همین دلیل افراد دچار شکستگی های استخوانی با مشکلات مفصلی از قبیل پاهای پرانتزی مواجه می شوند. علاوه بر تغییر شکل استخوانی، علائمی چون درد مفصل و استخوان و سوزش و ضعف نیز مبتلایان را درگیر می کند. ابتلا به این عارضه بیشتر در افراد سالمند گزارش شده است.
کوتاه قامتی
کوتاه قامتی یا کوتولگی یکی از انواع اختلالات رشد است که به دلایل مختلف بروز می یابد؛ به عنوان مثال می توان به کم کاری تیروئید، کاهش ترشح هورمون رشد، عوامل ژنتیکی و … اشاره کرد. دست و پای کوتاه و زانوی پرانتزی بارزترین نشانه افراد مبتلا به این اختلال رشدی است.
نحوه تشخیص زانوهای پرانتزی در کودکان
متخصص ارتوپد در گام اول برای تشخیص زانوهای پرانتزی علائم ظاهری کودک را بررسی می‌کند. اما تشخیص قطعی عارضه و عامل ایجاد کننده نیازمند انجام آزمایش خون و تصویربرداری اشعه ایکس یا ام آر آی است. گاهی زانوهای پرانتزی در کودکان بدون هیچگونه مداخله پزشکی بهبود می یابد. معمولاً عارضه هایی که بدون هیچ دلیل خاصی به وجود می آید در این دسته جای می گیرند. اما متخصص ارتوپد در سایر موارد برحسب عامل ایجاد کننده روش های مختلف درمانی را بکار می گیرد. لازم به ذکر است که پای پرانتزی در کودکان معمولاً به صورت دو طرفه بروز می یابد. اما درصورت یک طرف بودن باید علت یابی و درمان به صورت جدی دنبال شود.
نحوه درمان پاهای پرانتزی در کودکان
زانوهای پرانتزی در کودکان معمولاً با مصرف مکمل های غذایی برای تقویت استخوان و مفاصل بهبود می یابد. البته این روش درمانی در صورت همراه شدن با استفاده از بریس، زانو بند، کفی کفش طبی و قرار دادن زانو در موقعیت مناسب و بستن پا با استفاده از مهاربند تاثیرگذاری بیشتری دارد. ارتوز و بریس در صورت استفاده در کودکی و سن رشد، تاثیر فوق العاده ای روی زانوهای پرانتزی دارد. اما در سنین بالا به دلیل اتمام رشد استخوان تاثیر چندانی ندارد. تمرینات ورزشی مناسب و ماساژ درمانی نیز برای تقویت عضلات پیرامون زانو، کاهش فشار روی مفصل و ایجاد توازن در قدرت عضلات کمک کننده است.
در صورت عدم رفع حالت پرانتزی پا با روش های عنوان شده جراحی ضرورت می یابد. جراحی زانوی کودکان معمولاً به بعد از 8 سالگی موکول می شود. روش جراحی در این رده سنی نیز غالباً به صورت جراحی هدایت رشد است. در این روش صفحات فلزی در مفصل زانو جایگذاری شده تا استخوان ها را برای یک رشد طبیعی تحریک کند. بعد از دستیابی به این هدف، صفحه فلزی از پای کودک خارج می شود. جراحی در بزرگسالان مبتلا به این عارضه معمولاً به شیوه استئوتومی و تعویض مفصل است.
نحوه پیشگیری از زانوهای پرانتزی در کودکان
والدین در بعضی موارد می توانند با رعایت نکات ساده نسبت به ابتلای کودک به زانوهای پرانتزی پیشگیری کنند. مهم ترین نکته در این زمینه مراقبت از کودک برای جلوگیری از شکستگی های استخوانی و مفصلی است. زیرا بسیاری از کودکان مبتلا به دلیل شکستگی های اسکلتی و جوش خوردن آن در موقعیت نامناسب دچار این عارضه می شوند. تغذیه مناسب و سالم نیز در این زمینه بسیار تعیین کننده است. بر اساس مطالعات صورت گرفته کودکان برای سلامت استخوان و مفاصل روزانه به ۴۰۰ واحد ویتامین D نیاز دارند. مقدار ویتامین D مورد نیاز باید از طریق تغذیه مناسب برای کودک تأمین شود.
سخن پایانی
ما در این مقاله به بررسی عارضه زانوهای پرانتزی در کودکان پرداختیم. مشاهده این حالات در پای نوزادان تازه متولد شده طبیعی و مربوط به نحوه قرارگیری جنین در رحم مادر است. اما در صورت ادامه دار شدن شکل پرانتزی زانو تا موقع راه افتادن کودک، مراجعه به متخصص ارتوپد ضرورت دارد. زیرا حفظ حالت پرانتزی در پا علاوه بر درد مفصل و اختلال در راه رفتن، کودک را در معرض آرتروز زودرس قرار می دهد. دکتر عباس بهراد متخصص ارتوپد و جراح زانو و لگن آماده خدمت رسانی به بیماران عزیز در رابطه با تشخیص و درمان این عارضه است. برای گرفتن نوبت ویزیت حضوری از طریق شماره های درج شده در سایت اقدام کنید.
