بیماری های مفصلی روی مفاصل تأثیر می گذارند و کیفیت زندگی انسان را به شدت تحت تأثیر قرار می دهند. در صورتی که بیماری های مفصلی به موقع تشخیص داده نشوند و درمان با تأخیر انجام شود می تواند عوارض جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. بیماری هایی که مفاصل را درگیر می کنند به دو دسته بیماری های التهابی و غیر التهابی تقسیم می شوند. در این مقاله به معرفی بیماری های غیر التهابی مفصلی می پردازیم. در ادامه با ما همراه باشید.
صدمات آسیب زای مفصلی
شدت آسیب دیدگی مفاصل از پیچ خوردگی خفیف تا شکستگی و دررفتگی آشکار متفاوت است. پیچ خوردگی شامل آسیب رباط، تاندون یا عضله است که به دنبال پیچ خوردگی ناگهانی و در رفتگی لحظه ای ناقص مفصل ایجاد می شود. خونریزی جزئی در این بافت ها وجود داشته و مفصل معمولاً طی چند روز بهبود می یابد. با این حال، فشارهای شدیدتر ممکن است باعث پارگی رباط ها و تاندون ها شود. از آنجا که رباط ها و تاندون ها بسیار قوی هستند، پارگی اغلب از ناحیه پیوند های استخوانی ایجاد می شود. پارگی های رباطی، تاندونی و کپسولی با اتصال مجدد قابل بهبود هستند. اختلالات داخلی زانو اغلب به دلیل پارگی در غضروف های منیسک ایجاد می شود. پارگی منیسک به ویژه در ورزشکاران و در اثر پیچ خوردگی زانو در حالی که پا روی زمین ثابت است، ایجاد می شود. قفل شدن زانو یک علامت مشخصه از پارگی منیسک است. یکی دیگر از مشکلات ناشی از جراحات، همارتروز است.
بیشتر دررفتگی های ضربه ای با بی حرکتی طولانی مدت برای بهبودی کپسول درمان می شوند. در برخی موارد، ترمیم های جراحی ممکن است نیاز باشد. شکستگی استخوان در مجاورت مفاصل ممکن است به فضای مفصلی کشیده شود. در چنین شرایطی کانتور طبیعی مفصل بازیابی می شود.
بیماری دژنراتیو مفصل
بیماری دژنراتیو مفصل که به آن استئوآرتریت نیز گفته می شود، شایع ترین شکل آرتروز است که میلیون ها نفر در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. این اتفاق زمانی رخ می دهد که غضروف محافظ میانی انتهای استخوان ها با گذشت زمان از بین می رود. اگرچه استئوآرتریت می تواند به هر مفصلی آسیب برساند، اما این اختلال معمولاً مفاصل دست، زانو، پهلو و ستون فقرات را تحت تأثیر قرار می دهد. علائم استئوآرتریت را معمولاً می توان کنترل کرد. با این حال، آسیب به مفصل قابل برگشت نیست. فعال ماندن، حفظ وزن سالم و برخی از روش های درمانی ممکن است پیشرفت بیماری را کند کرده و به بهبود درد و عملکرد مفاصل کمک کند.
علائم استئوآرتریت
علائم استئوآرتریت اغلب به کندی ایجاد شده و با گذشت زمان بدتر می شود. علائم و نشانه های این بیماری شامل موارد زیر هستند:
درد
مفاصل مبتلا ممکن است در حین حرکت یا بعد از آن آسیب ببیند.
سفتی و سختی مفاصل
سفتی مفصل ممکن است در هنگام بیدار شدن از خواب یا بعد از غیرفعال بودن طولانی مدت، قابل توجه شود.
حساسیت
مفصل آسیب دیده ممکن است به ایجاد فشار یا لمس حساس باشد.
از دست دادن انعطاف پذیری
دامنه حرکتی مفصل آسیب دیده ممکن است بسیار محدود شود.
خار استخوان
خار استخوان که شامل تکه های اضافی استخوان است، می تواند در اطراف مفصل آسیب دیده ایجاد شود.
تورم
تورم ممکن است در اثر التهاب بافت نرم اطراف مفصل ایجاد شود.
علل بیماری استئوآرتریت
استئوآرتریت زمانی رخ می دهد که غضروف هایی که درمیان انتهای استخوان های مفصل قرار دارند، به تدریج خراب می شوند. غضروف یک بافت سفت و لغزنده است که حرکت مفصلی بدون اصطکاک را امکان پذیر می سازد. در نهایت اگر غضروف کاملاً فرسوده شود، استخوان بر روی یکدیگر ساییده می شود. استئوآرتریت اغلب به عنوان بیماری سایش شناخته می شود؛ اما علاوه بر تجزیه غضروف، استئوآرتریت کل مفصل را تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری باعث ایجاد تغییراتی در استخوان و تحلیل رفتن بافت های پیوندی مفصل شده و عضله را به استخوان متصل می کند. همچنین باعث التهاب پوشش مفصلی می‌‌شود.
ناهنجاری های مادرزادی و ارثی
ناهنجاری های مادرزادی لزوماً از نسلی به نسل دیگر منتقل نمی شود. بلکه می تواند در طول زندگی جنین یا بلافاصله پس از زایمان ایجاد شوند. این ناهنجاری ها معمولاً ساختاری هستند. نقص ارثی نیز ممکن است ساختاری باشد یا در طول زندگی به عنوان نتیجه نقص متابولیکی سیستمیک از زمان لقاح ظاهر شود. ناهنجاری های مادرزادی مفاصل عبارتند از:
دیسپلازی مادرزادی لگن
در این بیماری مفصل ممکن است در ابتدا طبیعی باشد. با این حال کانتور استخوان و مفصل منحرف می شوند.
مفاصل کج مادرزادی
در مفاصل کج مادرزادی بسیاری از مفاصل به ویژه مفصل ران در بدو تولد تغییر شکل می دهند. این تغییر شکل در نتیجه ضعف عضلانی است. با این حال گاهی اوقات ممکن است ناشی از بیماری نخاعی باشد.
کجی پا
کجی پا نوعی تغییر شکل مادرزادی است که در آن پا به سمت پایین و داخل پیچ خورده است. این بیماری به دلیل کوتاه بودن رباط ها و تاندون ها ایجاد می شود.
انحنای جانبی ستون فقرات یا اسکولیوز ایدیوپاتیک
این بیماری معمولاً در اوایل نوجوانی ظاهر می شود. بافت های انعطاف پذیری برای اصلاح این تغییر شکل ها و جلوگیری از پیشرفت آنها هم وجود دارد. به همین دلیل استفاده از آتل و سایر محافظ های مکانیکی به محض تشخیص بیماری، قسمت اصلی درمان به شمار می روند. در صورت عدم تأثیر این موارد، عمل جراحی انجام می شود. تغییرات ساختاری ستون فقرات کمری ساکرال رایج و معمولاً بی ضرر است. بیماری اسپوندیلولیز نوعی بیماری مهره های کمری ساکرال است که شامل شکستگی فشاری مهره در ستون فقرات است. این امر بیمار را مستعد لیز خوردگی مهره در مراحل بعدی زندگی می کند که به آن اسپوندیلولیزیس گفته می شود و موجب انحنای کمر می شود.
بیماری های مفصلی متابولیکی
برخی از بیماری های مفصلی غیر التهابی مختلف نیز وجود دارند که به دلیل ژنتیک ایجاد می شوند. این بیماری های متابولیکی تحت تأثیر ژنتیک شامل موارد زیر هستند:
نقرس
نقرس نوعی آرتروز است که اغلب در مسئله مفصل انگشت شست پا ایجاد می شود. در نقرس اسید اوریک اضافی که ماده زائد موجود در خون است، در مفاصل بلور ایجاد می کند. نقرس یک بیماری بسیار دردناک است که اغلب در نیمه های شب شعله ور می شود.
آرتروپاتی انسداد
این بیماری، یکی دیگر از بیماری های ارثی مفصلی نادر است. این بیماری از طریق رنگدانه سازی و تحلیل رفتن غضروف هیالین و تجزیه معیوب اسیدهای آمینه تیروزین و فنیل آلانین، باعث تجمع مقدار زیادی اسید هموجنتیسیک در مایعات بدن و ادرار می شود.
کندروکلسینوز
کندروکلسینوز یک بیماری متابولیکی دیگر است که در آن کریستال های پیروفسفات کلسیم در غضروف های مفصل رسوب می کنند. انواع مختلفی از این بیماری وجود دارد. بیماری کندروکلسینوز گاهی اوقات بدون علائم بوده و در برخی از موارد علائم بسیار شدید هستند.
علاوه بر این، مفاصل ممکن است تحت تأثیر چندین بیماری ارثی نسبتاً نادر قرار گیرند که در مجموع موکوپلی ساکاریدوز نامیده می شوند. این بیماری در نتیجه نقص در متابولیسم ماتریس‌های بافت همبند ایجاد می شود. به عنوان مثال:
- در سندروم هرلر تظاهرات بیماری شامل عقب ماندگی ذهنی و نارسایی قلبی است. با این حال رشد اسکلت در بیمار نیز غیر طبیعی خواهد بود. بیشتر افراد مبتلا به این بیماری در دوران نوجوانی زنده نمی مانند.
- بیماری مورکیو نوعی کوتولگی شدید است که ارثی بوده و با کمبود ذهنی یا نارسایی قلبی همراه نیست. در این بیماری اشعه ایکس ستون فقرات یک ظاهر صاف از مفصل ها را نشان می دهد.
- تغییرات دژنراتیو زودرس و شدید در مفاصل محیطی و ستون فقرات نیز جزو موکوپلی ساکاریدوز به شمار می رود.
- دیسپلازی های پلی اپی فیز یک گروه کاملاً مبهم از بیماری های مفصلی، بسیار خفیف تر از آرتروز زودرس و اسپوندیلوز هستند. این بیماری شامل تغییرات اسکلتی خفیف تر از بیماری مورکیو است. در این بیماری مفصل ران به شدت تحت تأثیر قرار می گیرد.
- سندروم مارفان که شامل ناهنجاری در اجزای فیبری ماتریس های بافت همبند است. در این سندروم مفاصل بیش از حد طبیعی شل بوده و عوارض دردناکی در نیمی از افراد مبتلا ایجاد می کند.
سخن نهایی
تشخیص و درمان به موقع بیماری های مفصلی غیرالتهابی می تواند از بروز آسیب های جبران ناپذیر جلوگیری کند. در صورتی که دارای برخی از علائم بیماری های مفصلی غیرالتهابی دارید و به صورت مزمن ادامه دار است می توانید به صورت حضوری به مطب دکتر عباس بهراد متخصص ارتوپدی، جراح زانو و لگن مراجعه کنید.
