یکی از آسیب های شایع زانو، آسیب رباط های صلیبی و مینیسک زانو است. با توجه به شدت آسیب وارد شده پزشک می تواند گزینه های درمانی مختلفی را اتخاذ کند. نکته قابل توجه در تسریع روند بهبودی بیمار، درمان به موقع است. از این رو مراجعه زود هنگام به پزشک بعد از وارد شدن هرگونه ضربه و آسیب به زانو بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله دکتر عباس بهراد، متخصص ارتوپدی، جراح زانو و لگن در تهران به تمام سوالات رایج در ارتباط با ترمیم پارگی رباط صلیبی و مینیسک زانو پاسخ می دهد در ادامه با ما همراه باشید.
مینیسک و رباط صلیبی چیست؟
رباط صلیبی یکی از اصلی ترین رباط های زانو است که به تثبیت مفصل زانو کمک می کند. یکی از شایعترین آسیب های وارد شده به زانو، پارگی رباط صلیبی است. در بیشتر مواقع هنگام وارد شدن صدمه به رباط صلیبی، دیگر ساختمان های زانو مانند مینیسک دچار آسیب می شود. مینیسک، ساختار غضروف مانندی دارد. مینیسک، مانند یک ضربه گیر در محل اتصال استخوان ران و ساق پا قرار گرفته است. درمحل زانو دو عدد مینیسک خارجی و داخلی وجود دارد که وزن بدن را به طور مساوی بین استخوان های پا توزیع می کند. پارگی مینیسک و رباط صلیبی بیشتر در میان ورزشکاران شایع است. این آسیب می تواند بر اثر توقف ناگهانی و یا تغییر جهت یکباره ایجاد می شود.
علائم آسیب مینیسک و پارگی رباط صلیبی زانو
هنگام آسیب به رباط صلیبی و مینیسک، صدایی مانند تق از زانو شنیده می شود. ازعلائم رایج آسیب مینیسک و رباط صلیبی می توان به موارد زیر اشاره کرد.
احساس درد هنگام صاف کردن زانو: با توجه به میزان آسیب وارد شده، بیمار شدت های مختلفی از درد را تجربه می کند. اگر پارگی در بین استخوان های ران و درشت نی باشد، درد با شدت درد بیشتری احساس می شود.
قفل شدن زانو: بعد از پارگی مینیسک، بیمار گاهگاهی قفل شدن زانو را تجربه می کند. قفل شدن مانع از باز شدن زانو می شود. با انجام برخی از حرکات، زانو از این حالت خارج می شود.
خالی شدن زانو: پارگی مینیسک احساس ضعف در زانو را به وجود می آورد و بیمار احساس ناپایداری در زانو را خواهد داشت.
تست تشخیصی برای آسیب مینیسک و پارگی رباط صلیبی زانو
زمانی که بیمارعلائم احتمالی پارگی مینیسک و رباط صلیبی را داشته باشد باید به پزشک مربوطه مراجعه کند. پزشک مربوطه با انجام مراحل زیر می تواند به طور قطعی، نوع آسیب به زانو را تشخیص دهد.
شرح حال: در زمان مراجعه ابتدا علائم و نشانه های بیماری توضیح داده می شود. احتمالا پزشک در خصوص زمان شروع و چگونگی درد در ناحیه زانو از بیمار اطلاعات بدست آورد. همچنین درباره سابقه بیماری مفصلی از بیمار سوال پرسیده می شود.
معاینه فیزیکی: در ابتدا پزشک زانوی بیمار را معاینه کرده و دامنه حرکت آن را بررسی می کند. پزشک می تواند با انجام تست های تشخیصی، پارگی و آسیب در ناحیه مینیسک و رباط صلیبی را تشخیص دهد. بعضی از این تست ها عبارتند از:
تست تندرنس خط مفصلی: این تست یکی از مهمترین تست های صورت گرفته در راستای تشخیص آسیب به مینیسک است. پزشک در این تست زانو را از سمت مديال يا لترال درخط مفصلي بين فمور و کنديل‌هاي تيبيا لمس می کند. وجود درد در این ناحیه به معنی پارگی در ناحیه مینیسک است.
تست مک موری: در این تست بیمار به پشت بر روی تخت دراز می کشد. پزشک، زانوی بیمار را در حالی که خم می کند با دستش نگه می دارد و با دست دیگرش کف پای بیمار را به بیرون می چرخاند. سپس پزشک به آرامی زانو را صاف می کند. اگر در این مرحله درد ناگهانی و صدای تق ایجاد شود، جواب تست مثبت خواهد بود. مثبت بودن تست مک موری در بیشتر مواقع، پارگی مینیسک را تایید می کند.
تصویر برداری زانو: زمانی که پزشک با انجام تست های تشخیصی، وجود پارگی درمینیسک را تشخیص دهد، برای اطمینان بیشتر آزمایش های تصویر برداری را تجویز می کند.
عکس رادیولوژی: این آزمایش وجود پارگی در مینیسک را نشان نمی دهد اما به تشخیص وجود هر گونه دلیل دیگر برای درد زانو کمک می کند.
ام. آر. آی: برای تشخیص قطعی پارگی مینیسک از ام آر آی استفاده می شود. در این روش با استفاده از یک میدان مغناطیسی از زانو تصویر برداری صورت می گیرد.
درمان غیر جراحی
پزشک مربوطه بعد از تشخیص پارگی در مینیسک و رباط صلیبی نوع درمان را مشخص می کند. روش های درمانی در ساعات اولیه آسیب به زانو به شرح زیر است.
- استراحت: بعد از احساس درد در ناحیه زانو، باید زانوی آسیب دیده استراحت کند. زانو باید بالاتر از سطح بدن قرار بگیرد تا تورم آن کاهش پیدا کند. برای جلوگیری از افزایش فشار بدن بر روی زانو بهتر است در زمان حرکت از عصا استفاده شود.
- استفاده از یخ: برای کاهش تورم در ناحیه زانو در ساعات اولیه از کمپرس یخ استفاده می شود. بهتر است درهر ساعت، کمپرس یخ به مدت 11 دقیقه روی موضع درد قرار بگیرد. البته به این نکته دقت شود که یخ نباید مستقیم بر روی بافت قرار بگیرد زیرا باعث آسیب به پوست می شود.
- بستن زانو: زانوی آسیب دیده را میتوان با یک باند کشی که خیلی محکم نباشد، بست.
نوع درمان پارگی مینیسک و رباط صلیبی با توجه به محل و شدت آسیب متفاوت است. همچنین پزشک با توجه به سن و شرایط بیمار گزینه درمانی متفاوتی را پیشنهاد می دهد. افرادی که شدت فعالیت کمی دارند، روش درمان غیر جراحی پیشنهاد می شود. بعضی از روش های غیر جراحی برای درمان پارگی مینیسک و رباط صلیبی عبارتند از:
دارو درمانی: پزشک مربوطه با توجه به شرایط بیمار می تواند برای کاهش درد، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی تجویز کند. میزان مصرف این داروها باید مطابق با تجویز پزشک باشد. استفاده بیش از اندازه از این داروها باعث مشکلاتی در روده و معده می شود.
فیزیوتراپی: یکی از مهمترین درمان های غیر جراحی برای پارگی مینیسک و رباط صلیبی استفاده از فیزیوتراپی است. این روش باعث کاهش درد و تورم زانو می شود. همچنین انجام تمرینات توصیه شده توسط فیزیوتراپ، به مرور زمان قدرت و توان حرکتی زانو را به طور کامل برمی گرداند.
استفاده از زانو بند طبی: استفاده از بریس، با گرم نگه داشتن زانو و کاهش دامنه حرکت زانو، باعث کاهش درد زانو می شود. در روش درمان غیر جراحی، سعی می شود از انجام فعالیت های که باعث تشدید علائم می شود جلوگیری به عمل آید.
تزریق اوزون: این روش درمانی، حاوی موادی برای بهبود مینیسک و رباط صلیبی زانو است. همچنین با تزریق اوزون درد بیمار کاهش پیدا می کند.
تزریق پی آر پی: دراین روش، پلاسمای غنی از پلاکت به زانوی بیمار تزریق می شود. پلاکت از خون خود بیمار استخراج می شود و برای بازسازی مینیسک زانو مورد استفاده قرار می گیرد.
درمان جراحی
در شرایطی که بیمار بخواهد به فعالیت ورزشی خود به صورت حرفه ای ادامه دهد با توجه به شرایط بیمار ممکن است جراحی زانو پیشنهاد شود. درمان های جراحی برای ترمیم پارگی رباط صلیبی و مینیسک زانو عبارتند از:
ترمیم پارگی مینیسک زانو: در صورتی که میزان پارگی مینیسک بین 1 تا 3.5 سانتی متر باشد، پزشک ترمیم مینیسک همراه با بخیه را انجام می دهد.
برداشت قسمتی از مینیسک: اگر آسیب به قسمتی از مینیسک وارد شده باشد و احتمال بهبودی با ترمیم ضعیف باشد، قسمتی از مینیسک برداشته می شود. در این روش، لبه پاره شده از قسمت سالم جدا می شود.
برداشت کامل مینیسک زانو: هنگامی که هیچ کدام از روش های دیگر درمانی، بهبود حاصل نکند، مینیسک به طور کامل برداشته می شود. استفاده از این روش جراحی عوارضی مانند فرسودگی انتهای ران و ساق پا را در پی خواهد داشت.
جراحی رباط صلیبی به روش آرتروسکوپی: یکی از جدیدترین روش های جراحی، استفاده از آرتروسکوپی است. در این روش جراحی، پزشک با ایجاد یک برش بسیار کوچک در محل مفصل زانو، ضایعه را تشخیص و درمان می کند.. آرتروسکوپی، وسیله ای برای دیدن داخل مفصل است. این وسیله جراحی یک لوله فلزی به اندازه یک نی است که بر سر آن دوربین فیلمبرداری قرار گرفته است. پزشک مربوطه با ایجاد یک شکاف چند میلیمتری این لوله را وارد مفصل می‌کند.
بحث و نتیجه گیری
زانو یکی از اعضای بسیار مهم است که بروز هر گونه مشکل در آن، فعالیت های روزانه انسان را تحت تاثیر قرار می دهد. یکی از آسیب های شایع زانو، پارگی رباط صلیبی و مینیسک زانو است. با توجه به شرایط بیمار و شدت آسیب وارد شده گزینه های درمانی مختلفی وجود دارد. جهن کسب اطلاعات بیشتر به مطب دکتر دکتر عباس بهراد، جراح زانو و لگن در تهران می توانید مراجعه کنید.
