پای پرانتزی در کودکان یکی مشکلات رایجی است که امروزه دیده می‌شود. در پای پرانتزی، در زمان کنار هم قرار گرفتن کف پای کودک، زانوها از هم فاصله گرفته و به سمت خارج منحرف و خم می‌شوند و ظاهری شبیه به پرانتز در پای کودک مشاهده می‌شود. پا پرانتزی ممکن است در یک یا هر دو پای کودکان باشد. این عارضه در ابتدای تولد و در نوزاد طبیعی بوده و پس از راه رفتن کودکان باید به حالت طبیعی برگردد. در این مقاله میخواهیم درباره بهترین سن برای تشخیص پای پرانتزی و درمان آن صخبت کنیم.
پای پرانتزی چیست؟
پای پرانتزی یک بیماری استخوانی در کودکان است که سبب خمیده شدن پاها و بروز دیگر بدشکلی‌های استخوانی می‌شود. باید دقت کنیم که ممکن است کودکان مبتلابه پای پرانتزی مقادیر کافی کلسیم، فسفر یا ویتامین D نداشته‌اند. هر سه این موارد برای داشتن استخوان‌های سالم ضروری‌اند.
بروز پای پرانتزی در کشورهای توسعه‌یافته ناشی از سو تغذیه نیست زیرا بسیاری از خوراکی‌ها ازجمله محصولات لبنی دارای ویتامین دی هستند. موارد کمی از مشکلات پای پرانتزی ناشی از سو تغذیه بوده و اغلب آن‌ها نیز کودکانی هستند که تنها با شیر مادر تغذیه‌شده‌اند و در کنار آن از قطره ویتامین D استفاده نکرده‌اند. پای پرانتزی همچنین می‌تواند در اثر ناهنجاری ژنتیکی به وجود آید که در آن بدن توانایی جذب ویتامین دی لازم را ندارد.
دلیل ایجاد پای پرانتزی در کودکان چیست؟
پای نوزادان در داخل رحم مادر به‌صورت خمیده است. در هنگام تولد این عادت با کودکان تا چند ماه و یا حتی یک سال همراه است و پای نوزادان پرانتزی می‌شود. داشتن پای پرانتزی در دوران نوزادی کاملاً طبیعی بوده و نیازی به درمان ندارد. با به راه افتادن کودکان و وارد شدن وزن به پای آن‌ها، پاها کم‌کم صاف خواهد شد. بااین‌حال، درصورتی‌که تا بعد از 4 سالگی پای پرانتزی او اصلاح نشد، نیاز به بررسی و علت‌یابی است. عوامل متعددی می‌تواند در ایجاد پای پرانتزی در کودکان مشاهده شود که شامل موارد زیر می‌شود:
نرمی استخوان
راشیتیسم یا نرمی استخوان در اغلب موارد به دلیل کمبود ویتامین دی در کودکان اتفاق می‌افتد. کمبود ویتامین دی مانع از جذب کلسیم و فسفر در استخوان‌ها شده و درنتیجه آن استخوان نرم می‌شود. نرم و ظریف شدن استخوان‌ها باعث می‌شود کودکان در معرض ابتلا به پا پرانتزی قرار بگیرند.
ارث
شاید شایع‌ترین علت زانوهای پرانتزی در کودکان و بزرگسالان باشد. افراد دچار زانوهای پرانتزی معمولاً این مشکل را در پدر، مادر، برادر، خواهر، عمه، خاله، عمو یا دایی خود دارند.
بیماری بلانت
بیماری بلانت رشد غیرعادی استخوان ساق پای کودک است. در این حالت انحنایی در زیر زانو کودک ایجاد می‌شود که باعث به وجود آمدن پای پرانتزی در کودکان می‌شود. اضافه وزن، زود راه رفتن و وراثت ممکن است از دلایل ایجاد بیماری بلانت در کودکان باشد.
دیسپلازی استخوان
دیسپلازی نوعی اختلال وراثتی و مادرزادی است که مفاصل ران پاها به‌صورت کامل در مراحل اولیه رشد و تکامل نیافته و باعث تغییر زاویه استخوان پا و ایجاد پای پرانتزی می‌شود. عدم درمان دیسپلازی استخوان، آرتروز پا در بزگسالی را همراه دارد.
مسمومیت با سرب
آلودگی هوا، بلع و استنشاق سرب موجود در هوا و یا حتی برخی از اسباب‌بازی‌های قدیمی و یا غیراستاندارد می‌تواند سبب مسمومیت کودک با سرب شود. مسمومیت با سرب برای تمامی سنین خطرناک بوده اما در کودکان بافت استخوانی آن‌ها باعث جذب سرب به مقدار بیشتری می‌شود که درنهایت استخوان را نرم می‌کند و زمینه وجود پای پرانتزی در کودکان می‌شود.
بهترین سن برای تشخیص و درمان پای پرانتزی
اکثر کسانی که مبتلا به پای پرانتزی هستند با تغییرات طبیعی رشد بهبودیافته و در طول زمان بدون نیاز به مداخله مشکل پای پرانتزی‌شان حل می‌شود. رشد طبیعی زاویه استخوان ساق در کودکان از یک الگوی شناخته‌شده پیروی می‌کند. کودکان با پای پرانتزی متولد می‌شوند و این حالت در حدود ۱۸ ماهگی به بیشترین حالت خود تبدیل خواهد شد. ولی تا حدود ۴ سالگی بایستی اصلاح شود. ممکن است تا 6 سالگی رشد زانو به شکل ضربدری دیده شود ولی پس‌ازآن تراز اندام کودک معمولی شده و در سنین 7 تا 8 سالگی رشد عادی استخوان دیده می‌شود.
اگر در سنین پایین‌تر برای درمان پای پرانتزی اقدام شود، زودتر و راحت‌تر نتیجه دلخواه به دست خواهد آمد اما اگر مشکل به سنین بالاتر موکول شود قطعاً درمان و حل آن سخت‌تر خواهد بود. بسیاری از خانواده‌ها اشتباهاً تصور می‌کنند که پای پرانتزی کودکشان با گذر زمان اصلاح می‌شود، اما اگر بعد از چهار سالگی، هنوز هم این ناهنجاری ادامه پیدا کند، نیاز به اصلاح و انجام تمرینات و حرکات ورزشی اصلاحی خواهد داشت.
به‌طورکلی اما بهترین سن برای تشخیص و درمان پای پرانتزی در کودکان پس از چهار سالگی است و عدم‌اصلاح آن در زمان راه رفتن کودک تا این زمان زنگ خطری جدی است. درصورتی‌که حس شود که میزان پرانتزی بودن زانوی کودک افزایش‌یافته بهتر است که هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه شود.
البته باید به این موضوع دقت کرد که تغییرات مدنظر و خوب شدن پای پرانتزی طوری نیستند که بلافاصله نتیجه بدهند بلکه نیازمند به پایبندی زیاد و سخت‌کوشی والدین دارند.
روش های مختلف درمانی پای پرانتزی
درمان‌های مختلفی را می‌توان برای پای پرانتزی در نظر گرفت که عموماً به دو روش جراحی یا غیر جراحی تقسیم می‌شوند. درمان پای پرانتزی همچنین تا حد زیادی به علت آن بستگی دارد، ابتدا دلیل آن تشخیص داده‌شده و سپس راه درمانی مناسب انتخاب می‌شود. مفیدترین روش‌ها موارد زیر هستند:
درمان پای پرانتزی با جراحی
در بعضی از موارد خاص، این عارضه فقط با عمل جراحی اصلاح می‌شود که البته جراحی، معمولاً پرهزینه است. بنابراین بهتر است قبل از رفتن به سراغ عمل سایر روش‌های درمانی را امتحان کنید زیرا جراحی عوارضی مثل موارد زیر را دارد:
- احتمال آسیب رسیدن به عصب‌های بدن.
- امکان عفونت استخوان.
- زخم‌های عمیق و ناخوشایند.
- امکان استفاده از گیره و قلاب فلزی داخل پا.
- صاف شدن، شکستن یا برداشتن قسمت‌هایی از استخوان‌های خاص در زمان عمل.
درمان پای پرانتزی بدون جراحی
تائید و درمان پای پرانتزی کودکان تنها توسط پزشک صورت می‌گیرد. پزشک با توجه به علت‌یابی پای پرانتزی درمان‌های مختلفی را در نظر می‌گیرد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
- تجویز ویتامین دی: تجویز قرص و مکمل‌های ویتامین دی از ضروری‌ترین و اولین درمان‌هایی است که پزشک با مشاهده آزمایش خون و کمبود ویتامین دی بکار می‌برد.
- استفاده از بریس: بریس ها زانوبندهای مخصوصی هستند که برای کوکان زیر 4 سال که استخوان‌های آن‌ها به درستی رشد نکرده و برای کودکان مبتلابه بلانت مفید هستند.
- گچ گرفتن پاها: گچ و آتل پا از روش‌های درمانی است که کمک به رشد کودک و اصلاح پای پرانتزی پیشنهاد می‌دهند.
- استفاده از کفی و کفش های طبی: کفش و کفی های طبی از جمله راهکارهایی است که پزشک پس از بررسی پای کودک، می‌تواند برای درمان پای پرانتزی بکار ببرد. نوع کفش و کفی با توجه به سن و شرایط کودک و توسط پزشک متخصص تعیین می‌شود.
- ورزش کردن: ورزش و حرکات اصلاحی درصورتی‌که میزان انحراف پا زیاد نباشد، در درمان کودکان مؤثر است. ماساژ درمانی زیر نظر فیزیوتراپیست نیز می‌تواند تأثیر در درمان و بهبود پای پرانتزی داشته باشد.
روش های تشخیص پای پرانتزی در کودکان چیست؟
تشخیص پای پرانتزی در کودکان بسیار ساده و آسان بوده و مادران با بررسی نحوه راه رفتن و مشاهده فاصله بین زانوهای کودکان می‌توانند به وجود پای پرانتزی کودک خود پی ببرند. در صورت عدم رفع و عدم‌اصلاح پای پرانتزی نیاز به مراجعه به پزشک است. پزشک متخصص اطفال با بررسی و مشاهده فاصله بین زانوها معاینات لازم را بر روی پاهای کودک را انجام داده و درمان لازم را انجام می‌دهند. در برخی موارد ممکن است پزشک برای تائید و تشخیص دقیق‌تر خود انجام آزمایش خون جهت اندازه‌گیری میزان ویتامین دی یا رادیولوژی را پیشنهاد دهد.
مراجعه به پزشک برای درمان پای پرانتزی
هرگونه تأخیر در مراجعه به پزشک می‌تواند پروسه درمانی پای پرانتزی کودک شما را سخت‌تر کند. قطعاً داشتن یک پزشک و جراح باتجربه با عملکرد بسیار خوب می‌تواند خیال شما را بابت کیفیت عمل و همچنین نتیجه آن راحت کند. شما برای انجام عمل جراحی پای پرانتزی می‌توانید به دکتر عباس بهراد متخصص ارتوپدی مراجعه کنید. ایشان با بهره گرفتن از جدیدترین متدهای روز دنیا این جراحی را برای بیماران خود انجام می‌دهد. در صورت داشتن هرگونه سؤال در ارتباط با جراحی پای پرانتزی می‌توانید از ایشان مشاوره بخواهید و مطمئن شوید که کاندید مناسبی برای این جراحی هستید یا خیر.
