فیوژن مچ پا چیست و چه علائمی دارد؟
مچ پا از سه استخوان درشت نی، نازک نی و تالوس تشکیل شده است. سطوح انتهایی این استخوان ها از لایه غضروفی پوشیده شده که حرکت آنها را در کنار هم تسهیل می کند. ساییدگی لایه غضروفی مشکلات متعددی چون درد، تورم، التهاب و محدودیت حرکتی را به دنبال دارد. در صورت شدید بودن ساییدگی و مؤثر نبودن روش های درمانی غیرتهاجمی از قبیل دارو، اسپلینت، فیزیوتراپی و …، عمل جراحی ضرورت می یابد. یکی از این اعمال جراحی، فیوژن مچ پا نام دارد که در این مقاله به آن پرداخته شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما تا پایان همراه باشید.
آسیب های مچ پا
مچ پا یکی از مهم ترین مفاصل بدن است که در آن سه استخوان درشت نی (تیبیا)، نازک نی (فیبولا) و تالوس (قاپ) به هم متصل می شوند. لیگامان یا رباط های قدرتمند وظیفه محکم کردن این استخوان ها به هم را برعهده دارند. تاندون های موجود در مچ پا نیز استخوان ها را به عضلات پیرامون محکم و حرکت مچ را تسهیل می کنند. لازمه لغزش راحت استخوان ها در کنار لایه غضروفی موجود در سطح آنها است. به عبارتی هرگونه ساییدگی و تخریب لایه غضروفی حرکت استخوان ها در کنار هم را با اختلال روبرو ساخته و مشکلات متعددی را برای مچ پا ایجاد می کند؛ به عنوان مثال می توان به درد، تورم، التهاب و محدودیت حرکتی مچ اشاره کرد. تخریب لایه غضروفی مچ پا به دلایل مختلف رخ می دهد که بیماری آرتروز، آرتریت روماتوئید، اضافه وزن و فعالیت های سنگین از متداول ترین این موارد بشمار می روند.
فیوژن مچ پا چیست؟
برحسب شدت آسیب وارده، روش های درمانی مختلفی برای بهبود وضعیت بیماران وجود دارد. در صورت شدید بودن تخریب لایه غضروفی و بروز درد، تورم و ناتوانی حرکتی غیرقابل تحمل، روش فیوژن مچ پا یا جوش دادن مفصل مورد استفاده قرار می گیرد. این روش در اصطلاح عامیانه خشک کردن مفصل نیز نام دارد. جراحی فیوژن تنها مختص مچ پا نیست. بلکه برای سایر مفاصل درگیر با تخریب لایه غضروفی از قبیل مچ دست، انگشتان، ستون فقرات، پا و … نیز کاربرد دارد. روش عنوان شده زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که پزشک متخصص از سایر روش ها از قبیل دارو درمانی، تمرینات فیزیوتراپی و تزریق مستقیم مفصل پاسخ مناسبی دریافت نکرده باشد. در این روش درمانی که به‌اصطلاح عامیانه خشک کردن مچ پا نیز نام دارد ۳ استخوان موجود در ناحیه شامل نازک‌نی درشت‌نی و تالوس به‌هم متصل می‌شوند. هدف از این امکان متوقف کردن هرگونه حرکت در این مفصل است. اگرچه بیمار بعد از انجام این عمل از حرکت دادن مچ پای خود ناتوان است اما در مقابل درد شدید ناشی از تخریب لایه غضروفی و سایر مشکلات ناشی از آن التیام می‌یابد معمولاً پزشک متخصص جراحی را بیشتر برای جوانان پیشنهاد می‌کند زیرا عمل تعویض مفصل و قرار دادن پروتز در مچ پا در دنیا نتیجه خیلی خوب دراز مدتی نداشته است اما جوش دادن مفصل معمولا دائمی است.
نحوه انجام فیوژن مچ پا
در این روش درمانی ابتدا بیمار تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی از کمر قرار می گیرد. سپس برشی در سطح پوست ایجاد شده تا دسترسی مناسب به بخش های داخلی مفصل فراهم شود. مرحله بعد به برداشتن لایه غضروفی در سطوح انتهایی سه استخوان موجود در مفصل مچ پا اختصاص دارد. در ادامه استخوان ها در کنار هم قرار گرفته و به کمک پیچ یا اکسترنال فیکساتور متصل می شوند. این کار به جوش خوردن استخوان ها در گذر زمان کمک می کند. معمولاً بعد از عمل جز در زمان بروز مشکل، نیازی به خروج پیچ از پا نیست. اما در صورت به‌کارگیری اکسترنال فیکساتور خروج آن از پا ضرورت می یابد. لازم به ذکر است که فیوژن مچ پا همواره به صورت عمل باز انجام نمی شود. بلکه امکان انجام آن به صورت بسته و با کمک آرتروسکوپ نیز وجود دارد. مرحله پایانی این عمل جراحی، بخیه و پانسمان کردن مچ پا است. ترمیم زخم و جوش خوردن استخوان در گرو قرار دادن مچ پا در آتل تا زمان تعیین شده از سوی پزشک است.
نکته!!!
گاهی لازمه وصل کردن پیچ در محدوده مچ پا، قرار دادن یک قطعه کوچک استخوانی بین استخوان های سه گانه است. امکان برداشت این قطعه از زیر زانو، پاشنه پا یا لگن خود بیمار وجود دارد. به عمل جراحی برداشت استخوان از بدن خود بیمار آتوگرافت گفته می شود. گاهی اوقات استخوان های اهدایی از سایر افراد مورد استفاده قرار می گیرد. این عمل جراحی نیز در اصطلاح پزشکی آلوگرافت نام دارد. همچنین در صورت عدم دسترسی به موارد عنوان شده پزشک متخصص از قطعات استخوان مصنوعی بهره می گیرد.
محدودیت های انجام فیوژن مچ پا
تمامی افراد دچار تخریب شدید غضروف مفصلی که به سایر روش های درمانی پاسخ مناسبی نداده اند برای انجام فیوژن مچ پا مناسب نیستند. زیرا بعضی عوامل اثرگذاری این روش درمانی را با اختلال مواجه می کنند. ضعف و عدم سلامت استخوان های سه گانه موجود در مفصل مچ پا یکی از این موارد است. مشکلات عصبی، عفونت و عروق باریک را نیز می توان به عوامل خطر اضافه کرد.
انتظارات بعد از عمل فیوژن مچ پا
بعد از عمل پوشیدن آتل یا بریس تا زمان جوش خوردن کامل استخوان های مچ پا ضرورت دارد. مواد دخانی و داروهای ضد التهابی فرآیند جوش خوردن استخوان ها را با اختلال مواجه می کند. به همین دلیل باید در طول مدت درمان از مصرف آنها خودداری شود. به طور معمول روند بهبودی حدود ۱۲ هفته به طول می انجامد. در طول این مدت باید از اعمال وزن به مچ پا جلوگیری به عمل آید. همچنین در هفته های اول بعد از عمل قرار دادن پا بالاتر از سطح قلب کاهش تورم کمک می کند. همچنین مراجعه دوره ای به پزشک متخصص باید در دستور کار قرار گیرد. زیرا در طول این مدت عکس برداری انجام شده تا در صورت بهبود کامل وزن گذاری روی مچ پا به تدریج آغاز شود. حدوداً بعد از ۶ ماه روند بهبودی به اتمام رسیده و بیمار می تواند زندگی عادی خود را از سر بگیرد. در طول این مدت راه رفتن سریع به کمک تمرینات فیزیوتراپی حاصل می شود.
عوارض فیوژن مچ پا
به باور پزشکان فیوژن مچ پا بدون عارضه است و درصد موفقیت بسیار بالایی (حدود ۹۰ درصد) دارد. اما در موارد معدود عوارض زیر در بیماران تحت این عمل جراحی گزارش شده است:
خونریزی
عفونت محل برش
جوش نخوردن استخوان
آسیب به اعصاب مجاور
تشکیل اسکارهای دردناک
بروز مشکل در مفاصل مجاور
شکست دادن ایمپلنت های فلزی
لختگی خون ترومبوز وریدی عمقی
برجسته شدن فلزات به‌کاررفته برای اتصال استخوان‌ها از زیر پوست
سخن پایانی
ما در این مقاله یکی از روش های درمان موثر در درمان ساییدگی غضروف مفصل مچ پا تحت عنوان فیوژن مچ پا را مورد بررسی قرار دادیم. در این روش لایه غضروفی سر استخوان های سه گانه موجود در محدوده مفصلی از قبیل نازک نی، درشت نی و تالوس تراشیده شده و به کمک پیچ یا سایر تجهیزات به هم متصل می شوند. اگر چه بعد از عمل جراحی فیوژن، مچ پا محدودیت حرکتی پیدا می کند. اما درد ناشی از آن کاملاً برطرف شده و بیمار می تواند به فعالیت های سابق خود بازگردد. دکتر عباس بهراد متخصص ارتوپدی جراح زانو و لگن آماده خدمت رسانی به بیماران عزیز در زمینه انجام این عمل جراحی هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر از طریق شماره های درج شده در سایت اقدام کنید.
