شانه به دلیل چرخش در جهات مختلف به عنوان متحرک ترین مفصل بدن شناخته می شود. از طرفی افراد در صورت مواجه شدن با ضربه یا زمین خوردن با استفاده از دست و شانه از خود محافظت می کنند. به همین دلیل احتمال آسیب شانه بسیار زیاد است. دررفتگی مفصلی یکی از شایع ترین آسیب های مربوط به شانه به شمار می رود که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه دررفتگی شانه ما را تا پایان مقاله همراهی کنید.
آناتومی مفصل شانه
شانه یکی از پیچیده ترین مفاصل بدن است که وظیفه اتصال اندام های فوقانی به تنه را برعهده دارد. در این محدوده، کپسول مفصلی وظیفه محافظت از استخوان ها و غضروف های سطح آنها را انجام می دهد. سه استخوان در مفصل شانه قرار گرفته اند که شامل استخوان کتف (اسکاپولا)، بازو (هومروس) و ترقوه (کلاویکل) هستند. کپسول مفصلی نیز توسط عضلات، رباط، تاندون، عروق خونی و اعصاب پوشیده می شود. مفصل شانه بیشترین دامنه حرکتی را به خود اختصاص داده و خود متشکل از ۴ مفصل کوچک تر است. این مفاصل عبارتند از:
- مفصل گلنوهومرال؛ نوعی مفصل گوی و کاسه ای
- مفصل آکرومیوکلاویکولار؛ محل قرارگیری استخوان ترقوه کنار استخوان کتف
- مفصل استرنوکلاویکولر؛ محل قرارگیری استخوان ترقوه کنار جناق سینه
- مفصل اسکاپولوتوراسیک؛ نوعی مفصل کاذب و محل قرارگیری استخوان کتف و پشت قفسه سینه
دررفتگی شانه
مفصل شانه به دلیل بالا بودن دامنه حرکتی در بسیاری از موارد دچار دررفتگی می شود. این عارضه برحسب جهت جابجایی استخوان به دو شکل قدامی و خلفی بروز می یابد. در نوع شایع تر یعنی دررفتگی قدامی سر استخوان بازو از حفره مجاور خود خارج شده و به طرف جلو حرکت می کند؛ اما در نوع خلفی این استخوان به سمت عقب کشیده می شود. البته برای هر یک از این موارد نیز انواع مختلفی از دررفتگی شانه وجود دارد؛ به عنوان مثال در یکی از شایع ترین نوع دررفتگی قدامی، بخش جلویی کپسول مفصلی پاره و سر استخوان بازو از آن خارج می شود.
علت دررفتگی شانه
زمین خوردن روی شانه یا کف دست و همچنین وارد شدن ضربه مهم ترین عوامل بروز این عارضه هستند. در این گونه موارد معمولاً افراد از دست و شانه به عنوان سپر محافظتی استفاده می کنند. به همین دلیل این بخش از بدن در معرض آسیب های متعدد از جمله دررفتگی قرار می گیرد. معمولاً ورزشکاران خصوصاً کشتی گیران دررفتگی شانه را تجربه می کنند. علاوه بر این، طی تشنج یا برق گرفتگی نیز استخوان بازو به شدت دچار چرخش شده و احتمال بروز دررفتگی را افزایش می دهد.
علائم دررفتگی شانه
علائم عارضه عنوان شده برحسب نوع آن (قدامی یا خلفی) متفاوت است. معمولاً افراد درگیر با دررفتگی شانه قدامی درد شدیدی را در محدوده بازو و کتف خود تجربه می کنند. این درد به حدی شدید است که فرد را از حرکت دست بازمی دارد. تغییر شکل ظاهری دیگر علامت این عارضه است. به نحوی که شکل گرد و محدب شانه در افراد سالم به حالت زاویه دار (90 درجه) و برجسته تبدیل می شود. در صورت آسیب به اعصاب عبوری از مفصل شانه نیز علائمی چون بی حسی در بخش های مختلف دست نمایان می شود.
دررفتگی خلفی معمولاً با علامت خاصی بروز پیدا نمی کند. به همین دلیل و پی بردن و تشخیص آن دشوار است. گاهاً مشاهده شده که دررفتگی خلفی حتی در عکس برداری ساده نیز برای متخصص ارتوپد قابل تشخیص نیست. به همین دلیل پزشک متخصص عکس برداری های مخصوص مثل آکسیلاری ویو (Axillary view) را تجویز می کند. البته گاهی اوقات افراد درگیر با دررفتگی خلفی با چرخش بازو به داخل و ناتوانی برای بازگرداندن آن به حالت طبیعی مواجه می شوند.
درمان دررفتگی شانه
متخصص ارتوپد در گام اول سعی بر درمان دررفتگی شانه به روش غیر جراحی دارد. این اقدامات تحت عنوان جا انداختن شناخته می شوند. بر حسب نوع دررفتگی تکنیک های مختلفی برای جا انداختن شانه در دسترس است که کشش و کوخر از متداول ترین آنها بشمار می روند. جا اندازی در اتاق عمل انجام شده و نیازمند بیهوشی عمومی یا موضعی است. گاهی اوقات مفصل شانه با تکنیک های جا اندازی به حالت طبیعی بازنگشته و متخصص ارتوپد روش جراحی را انتخاب می کند. البته جراحی در مواردی که همراه با دررفتگی، شکستگی، جابجایی استخوان و جراحت های راه یافته به مفصل نیز رخ دهد ضرورت می یابد.
بعد از جا انداختن، شانه باید به مدت دو الی سه هفته با بانداژ مخصوص از لحاظ حرکتی محدود شود. این کار به منظور ترمیم بافت های پاره یا آسیب دیده اطراف مفصل صورت می گیرد. به همین منظور دست باند پیچی شده و به گردن و تنه ثابت می شود. البته متخصص ارتوپد طی این مدت برنامه ای برای حرکت مچ و آرنج بیمار ارائه می کند تا مانع از خشکی دست شود. در صورت بی توجهی به این مرحله از درمان مفصل شانه ناپایدار شده و به راحتی دچار دررفتگی می شود.
جا اندازی شانه دررفته با تکنیک کشش
در اکثر موارد متخصص ارتوپد از تکنیک کشش برای بهبود افراد درگیر با در رفتگی خلفی و قدامی شانه استفاده می کند. مراحل انجام این تکنیک عبارتند از:
- خواباندن بیمار رو به بالا
- لوله کردن یک پارچه یا ملحفه و عبور دادن آن از زیر بغل بیمار
- قرار گرفتن کمک پزشک بالای سر بیمار و در دست گرفتن دو سر ملحفه لوله شده
- قرار گرفتن پزشک در سمت شانه دررفته و گرفتن مچ بیمار
- کشیدن هم زمان دست و ملحفه از سوی پزشک و کمک پزشک
جا اندازی شانه دررفته با تکنیک کوخر
روش کوخر در مقایسه با کشش دارای عوارض بیشتری است. به همین دلیل کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. مراحل انجام آن نیز در موارد زیر خلاصه شده است:
- خواباندن بیمار رو به بالا
- قرار گرفتن پزشک در کنار بیمار
- خم کردن آرنج بیمار به صورت ۹۰ درجه
- دور کردن بازو از تنه و کشیدن به سمت پزشک
- چرخاندن بازو به سمت خارج
- نزدیک کردن بازو به سمت تنه بیمار تا جلوی سمت دیگر سینه
سخن پایانی
ما در این مقاله به یکی از مشکلات شایع مربوط به مفصل شانه تحت عنوان دررفتگی پرداختیم. دررفتگی شانه بیشتر تحت تأثیر وارد شدن ضربه و چرخش شدید دست به شکل خلفی یا قدامی بروز می یابد. علائم بروز یافته در هر یک از این موارد با هم تفاوت دارند. نوع خلفی معمولاً با علامت خاصی همراه نیست و گاهی اوقات تنها با چرخش غیرطبیعی شانه به داخل شناخته می شود؛ اما نوع قدامی دارای علائمی چون درد شدید، بی‌حسی بخش های مختلف دست و گرد شدن شانه است. در صورت مشاهده هر یک از علائم عنوان شده مراجعه به متخصص ارتوپدی ضروری است. دکتر عباس بهراد متخصص ارتوپد و جراح زانو و لگن آماده خدمت رسانی به بیماران عزیز در این زمینه است. برای گرفتن وقت ویزیت حضوری از طریق شماره های درج شده در سایت اقدام کنید.
