شکستگی یکی از مشکلات شایع مفصل لگن است که معمولاً در سنین بالا و تحت تأثیر پوکی استخوان رخ می دهد. البته عوامل دیگری نیز در بروز این عارضه نقش دارند که ازجمله آنها می توان به زمین خوردن، تغذیه نامناسب، مصرف دارو و … اشاره کرد. افراد درگیر عارضه عنوان شده باید در اسرع وقت به یک پزشک متخصص مراجعه کنند؛ زیرا گاهی اوقات شکستگی مفصل لگن و عوارض ناشی از آن خطر مرگ را به همراه دارد. با توجه به اهمیت موضوع این مقاله به بررسی شکستگی لگن و تمامی نکات پیرامون آن اختصاص داده شده است. با ما تا پایان همراه باشید.
آناتومی لگن
لگن در محل اتصال تنه به اندام های تحتانی قرار گرفته است. به عبارتی این بخش از بالا به ستون فقرات از پائین به استخوان ران (فمور) متصل می شود. بزرگ ترین مفصل بدن در محدوده لگن قرار گرفته و با عنوان مفصل لگن، ران یا هیپ شناخته می‌شود. ساختار این مفصل گوی و کاسه ای است. بخش گوی مانند به استخوان ران و بخش کاسه ای به استخوان لگن مربوط می شود. لگن علاوه بر مفصل هیپ از دو استخوان حلقه ای شکل و خاجی (ساکروم) نیز تشکیل شده است.
شکستگی لگن و انواع آن
شکستگی بخش های مختلف استخوان در محدوده لگن با نام کلی شکستگی لگن شناخته می شود. مهم ترین عامل در بروز این نوع شکستگی ضربه شدید یا زمین خوردن است. البته افراد سالمند به دلیل ضعف استخوان ناشی از افزایش سن و پوکی تحت تأثیر کوچک ترین ضربه دچار شکستگی های لگنی می شوند. همه استخوان ها به یک اندازه در معرض پوکی یا استئوپروز نیستند. بلکه این عارضه استخوان های مهره کمر، مچ دست و بالای ران را بیشتر درگیر می کند. به همین دلیل با افزایش سن شکستگی های لگنی بسیار شایع می شوند. زنان به دلیل پوکی استخوان مربوط به بعد از یائسگی بیشتر از مردان در معرض این نوع شکستگی قرار دارند. از دیگر عوامل مؤثر در بروز این عارضه می توان به تغذیه نامناسب و داشتن رژیم غذایی فقیر از کلسیم و ویتامین دی و نداشتن تحرک اشاره کرد. مصرف طولانی مدت بعضی داروها از قبیل کورتون نیز می تواند زمینه ساز شکستگی بخش های مختلف بدن خصوصاً لگن شود. برحسب محدوده درگیر شکستگی های لگنی در سه گروه زیر جای می گیرند:
شکستگی حلقه لگن
این نوع شکستگی لگن مربوط به استخوان های حلقه ای شکل و خاجی است. بسته به شدت آسیب وارده درمان این نوع شکستگی به روش های مختلف انجام می شود. موارد خفیف و ترک های کوچک با استراحت بهبود پیدا می کنند؛ اما موارد شدید به جراحی فوری نیاز دارند؛ زیرا خونریزی شدید ناشی از آن می تواند فرد را تا سرحد مرگ برساند.
شکستگی استابولوم
استابولوم بخش کاسه ای شکل مفصل لگن است که سر استخوان ران همانند گوی داخل آن قرار می گیرد. تشخیص و درمان صحیح این نوع شکستگی لگن از اهمیت بسیاری برخوردار است و باید زیر نظر متخصص ارتوپد باتجربه و حاذق انجام شود؛ زیرا هر گونه اختلال در روند درمان و جا انداختن استخوان عملکرد مفصل لگن را با مشکل روبرو می کند. از عوارض جا انداختن نامناسب استخوان استابولوم می توان به ساییدگی های مکرر و طولانی مدت و در نتیجه آرتروز لگن اشاره کرد.
شکستگی استخوان ران
سر استخوان ران از جمله بخش های مستعد شکستگی است که بیشتر در زمان دررفته لگن دچار آسیب می شود. علاوه بر این استخوان ران می تواند از محدوده گردن یا برآمدگی های موجود در پایین آن (تروکانتر بزرگ و کوچک) دچار شکستگی شود. درمان این نوع شکستگی لگن نیز باید زیر نظر متخصص ارتوپد باتجربه انجام گیرد؛ زیرا عدم درمان مناسب ساییدگی استخوان ها را به دنبال داشته و در نهایت منجر به تخریب مفصل و آرتروز می شود.
علائم شکستگی لگن
ناتوانی حرکتی و درد شدید، شایع ترین علامت شکستگی های لگنی است که بیشتر کشاله ران و باسن را درگیر می کند. ناتوانی در تحمل وزن بدن، کوتاه تر شدن پا، تغییر شکل یا پیچش پا به سمت خارج از دیگر علائم این عارضه هستند که در بخش آسیب دیده بروز می یابند. به این موارد می توان کبودی، تورم و گرفتگی عضلات محدوده باسن و لگن را نیز اضافه کرد.
عوارض شکستگی لگن در سالمندان
جوش خوردن استخوان لگن در سالمندان سخت تر و احتمال موفقیت آن کمتر است. از طرفی عوارض شکستگی لگن در سالمندان بیشتر از جوانان ارزیابی می شوند. به همین دلیل باید توجه بیشتری در انجام فعالیت های روزانه داشته باشند؛ به عنوان مثال می توان به مشکلات ریوی، عفونت و لخته شدن خون در وریدهای عمقی اشاره کرد که گاهی منجر به مرگ می شود. زمین‌گیر شدن یا ناتوانی حرکتی یکی دیگر از عوارض شکستگی های لگنی در سالمندان است که بسیاری از مبتلایان را درگیر می کند. آمارها نشان می دهد که بیش از ۵۰ درصد افراد دچار این عارضه بعد از درمان تا پایان عمر برای حرکت به وسایل کمکی از قبیل عصا یا واکر نیاز دارند. همچنین ۲۵ درصد موارد کاملاً زمین گیر شده و نیازمند خدمات مراقبتی هستند.
نحوه تشخیص
علائم افراد دچار شکستگی لگن بسیار واضح است و نیازی به آزمایش برای تشخیص قطعی ندارند؛ اما پیش از جراحی تعیین محل دقیق و میزان شکستگی ضروری است. به همین دلیل برای بیماران انجام عکس برداری اشعه ایکس از موضع آسیب دیده تجویز می شود. گاهی اوقات فرد دارای درد شدید محدوده لگن و سایر علائم شکستگی به متخصص ارتوپد مراجعه می کند؛ اما تصاویر حاصل از آزمایش اشعه ایکس هیچ عارضه و آسیبی را در استخوان لگن نشان نمی دهد. در این شرایط انجام اسکن استخوان یا ام آر آی کمک کننده خواهد بود؛ زیرا شکستگی و ترک های بسیار ریز تنها با این نوع تصویربرداری نمایان می شوند.
نحوه درمان شکستگی های لگنی
درمان شکستگی لگن به شدت آسیب محدود درگیر بستگی دارد. ریز ترک های موجود در استخوان لگن معمولاً با استراحت بهبود پیدا می کنند؛ اما سایر موارد نیازمند انجام جراحی هستند. روش جراحی بسته به محل آسیب دیده و شدت شکستگی متفاوت است؛ به عنوان مثال می توان به بهره گیری از پیچ و پلاک یا تعویض مفصل لگن اشاره کرد. بعد از انجام جراحی داشتن یک برنامه فیزیوتراپی مناسب برای تسریع روند بهبودی و بازیابی عملکرد ران و لگن الزامی است. یک برنامه فیزیوتراپی جامع در رابطه با این عارضه از بخش های زیر تشکیل شده است:
- لیزر درمانی
- تحریک الکتریکی
- تمرینات ورزشی
- کمپرس سرد یا یخ
- تکنیک های دستی از قبیل ماساژ
- قرار ندادن وزن روی بدن به واسطه استفاده از وسایل کمک حرکتی مثل واکر یا عصا
سخن پایانی
ما در این مقاله علائم، عوارض و انواع شکستگی لگن را مورد بررسی قرار دادیم. این عارضه بیشتر در سنین سالمندی و تحت تأثیر پوکی استخوان و نداشتن تحرک کافی رخ می دهد. عوامل دیگری چون مصرف داروهای کورتونی، تغذیه نامناسب و ضربه شدید نیز می تواند موجب شکستگی این استخوان شود. افراد به محض مشاهده درد شدید و سایر علائم هشداردهنده در محدود لگن باید سریعاً به متخصص ارتوپد مراجعه کنند؛ زیرا عوارض جدی برای شکستگی های لگنی وجود دارد که می تواند موجب مرگ افراد شود. شما عزیزان می توانید برای تشخیص و درمان انواع شکستگی محدوده لگن به کلینیک دکتر عباس بهراد متخصص ارتوپدی، جراح زانو و تعویض مفصل زانو و لگن مراجعه کنید.
